ျမန္မာအလုပ္သမားမ်ား အလုပ္စာခ်ဳပ္သက္တမ္းႏွင့္ ဗီဇာသက္တမ္း ျခားနားေနသည့္ ျပႆနာမ်ား

ခုတေလာ အီးပီစနစ္အရ ကိုရီးယားေရာက္လာၾကတဲ့ ျမန္မာအလုပ္သမားမ်ား ၊ အလုပ္စာခ်ဳပ္သက္တမ္းႏွင့္ ဗီဇာသက္တမ္း ျခားနားေနတဲ့ ျပႆနာမ်ား တစ္ခုျပီးတစ္ခု တစ္ေယာက္ျပီးတစ္ေယာက္ ေပၚလာလို႔ သည္ေဆာင္းပါးကို ေရးျဖစ္ပါတယ္ ။
ဗီဇာၾကီး
အီးပီဥပေဒ (The Act on Foreign Workers’ Employment, etc.) ရဲ့ ေနာက္ဆံုးျပင္ဆင္ခ်က္ အရ ကိုရီးယား အီးပီလုပ္သားမ်ား ကိုရီးယားႏိုင္ငံအတြင္း အမ်ားရရွိတဲ့ ေနထိုင္ခြင့္ကာလ (ရည္ညႊန္းမႈလြယ္ကူေစရန္ ဗီဇာၾကီးဟု ေခၚပါမည္) ဟာ ၅ ႏွစ္ျဖစ္ပါတယ္ ။ ဒီ ဗီဇာၾကီး ကာလကို ဘယ္အရာရွိကမွ တိုးေပးလို႔ မရသလို ၊ ေလွ်ာ့ပစ္လို႔လည္းမရပါဘူး ။ ၅ ႏွစ္ကာလကိုေတာ့ ကိုရီးယားေျမေပၚကို စတင္ေရာက္ရွိတဲ့ေန႔ကစျပီး ေရတြက္ပါတယ္ ။ (တိုင္ပတ္ျပီး ၆ ႏွစ္ယူလို႔ရတယ္ဆိုတာ မဟုတ္ပါ ။)
ဗီဇာေလး သို႔မဟုတ္ ဗီဇာ
ဗီဇာၾကီး ၅ ႏွစ္ကာလကို တစ္ခါတည္းေပးလိုက္တာ မဟုတ္ပါဘူး ။ အေျခအေနကို မူတည္ျပီး အပိုင္းလိုက္ အပိုင္းလိုက္ ေပးတာျဖစ္ပါတယ္ ။ သည္ဗီဇာကိုေတာ့ ဗီဇာေလး / ဗီဇာ လို႔ေခၚၾကရေအာင္ ။ ၁ ႏွစ္လည္း ပါခ်င္ ပါမယ္ ။ ၂ႏွစ္လည္းပါခ်င္ ပါမယ္ ။ ၃ လလည္း ပါခ်င္ပါမယ္ ။ ၁၅ ရက္လည္း ပါခ်င္ပါမယ္ ။ သက္ဆိုင္ရာ လူဝင္မႈၾကီးၾကပ္ေရးအရာရွိက အေျခအေနေပၚမူတည္ျပီး ေပးလို႔ရပါတယ္ ။
အလုပ္စာခ်ဳပ္
အလုပ္စာခ်ဳပ္ (The Standard Labor Contract) ကိုေတာ့ အလုပ္ရွင္ႏွင့္ အလုပ္သမားတို႔က အဆင္ေျပသလို သေဘာတူၾကတဲ့အတိုင္း ၊ စာခ်ဳပ္ ခ်ဳပ္လို႔ရၾကပါတယ္ ။ ျခြင္းခ်က္အေနနဲ႔ကေတာ့ ၊ စာခ်ဳပ္ပါ သေဘာတူညီခ်က္မ်ား ဟာ ကိုရီးယားႏိုင္ငံအတြင္း အတည္ျဖစ္လ်က္ရွိတဲ့ ဥပေဒတစ္ခုခု ( The Standard Labor Law အပါအဝင္ေပါ့ဗ်ာ) ႏွင့္ မကိုက္ညီရင္ ပ်က္ျပယ္သတဲ့ ။ ဥပမာ ၊ လုပ္ရမယ့္ အလုပ္က အရမ္းသက္သာေနလို႔ တစ္နာရီ လုပ္ခကို ဝမ္ ၃၀၀၀ ႏွင့္ သေဘာတူၾကတယ္ဆိုပါစို႔ ။ ကိုေရႊျမန္မာကလည္း သေဘာတူထားတယ္ဆိုပါစို႔ ။ အဲသည္လို ဆိုရင္ အဲသည္စာခ်ဳပ္ဟာ ပ်က္ျပယ္သတဲ့ ။ အနည္းဆံုးလုပ္ခ သတ္မွတ္ခ်က္ဥပေဒ (The Minimum Wages Law)က သည္၂၀၁၀ခုႏွစ္အတြက္ တစ္နာရီ ၄၁၁၀ ထက္ေလွ်ာ့ျပီးမေပးရဆိုျပီး သတ္မွတ္ခ်က္ရွိေနလို႔တဲ့ ။ စာခ်ဳပ္သက္တမ္းကို ေတာ့ မိမိတို႔ႏွစ္ဦးႏွစ္ဖက္ သေဘာတူၾကသလို သတ္မွတ္လို႔ရေနပါတယ္ ။
အလုပ္စာခ်ဳပ္ႏွင့္ဗီဇာေလး
အလုပ္စာခ်ဳပ္သက္တမ္းႏွင့္ ဗီဇာေလးသက္တမ္း မကိုက္ၾကတာပိုမ်ားတယ္လို႔ သိရတယ္ ။ အေၾကာင္းက ေတာ့ သက္ဆိုင္ရာ လဝကအရာရွိ ဟာ ဗီဇာေလးကို သူ႔သေဘာအရ ေပးႏိုင္ခြင့္ရွိေနေတာ့ ၊ စာခ်ဳပ္သက္တမ္း ကို ေလွ်ာ့ျပီး ေပးတာလည္းရွိသလို ၊ ဗီဇာသက္တမ္းကို စာခ်ဳပ္သက္တမ္းထက္ ပိုျပီးေပးလိုက္တာေတြလည္း ရွိေနတယ္ ။
သည္ျပႆနာဟာ ခုမွ ေပၚလာတဲ့ ျပႆနာမဟုတ္ပါ ၊ ဟိုအရင္ ၂၀၀၄ အီးပီစနစ္ စမ္းသပ္ကာလမွာ ကတည္းက ၾကံဳရတဲ့ ျပႆနာပါ ။
ျပႆနာေတြျဖစ္ေနတယ္
(တစ္)က ဗီဇာရွိေသးတယ္ ၊ စာခ်ဳပ္သက္တမ္းကုန္ေနျပီ ။ တစ္ခ်ိဳ႔ ရက္ပိုင္းေလးပဲ ဗီဇာရက္က ကိုးလိုးကန္႔လန္႔ျဖစ္ေနတာ ၊ ဗီဇာက်န္ေသးေတာ့ အလုပ္ဆက္လုပ္ခ်င္တယ္ ၊ ဆက္လုပ္ရင္ သည္ၾကားထဲ စစ္ေဆးတာႏွင့္ ၾကံဳရင္ ျပႆနာတက္ႏိုင္တယ္ ။ ဘာဆက္လုပ္ရမွန္းမသိျဖစ္ေနတာ ။
ဗီဇာႏွင့္ စာခ်ဳပ္ ကိုက္သြားေအာင္ ၊ က်န္တဲ့ရက္ပိုင္းကာလေလးအတြက္ ၊ အလုပ္စာခ်ဳပ္ထပ္ခ်ဳပ္လို႔ရပါတယ္ ။ အလုပ္ရွင္က သေဘာမတူလ်င္ေတာ့ အလုပ္ေျပာင္းဖို႔ အလုပ္သမားရံုးကို ေျပးေပေတာ့ ။
********
(ႏွစ္)က အလုပ္စာခ်ဳပ္သက္တမ္းရွိေသးတယ္ ၊ ဗီဇာသက္တမ္းကုန္ေနျပီ ၊ ရက္ပိုင္းေလးပဲ လိုေနတာ ၊ သည္စက္ရံုကလည္း ေျပာင္းခ်င္ျပီ ၊ ဘာဆက္လုပ္ရမွန္းမသိျဖစ္ေနတာ ။
ဗီဇာသက္တမ္း သြားတိုးလို႔ရပါတယ္ ။ အလုပ္စာခ်ဳပ္မိတၱဴ (မူလစာခ်ဳပ္အေဟာင္း) ၊ အလုပ္ရွင္ရဲ့ လုပ္ငန္းရွင္လိုင္စင္ မိတၱဴ ယူသြားရပါမယ္ ။
**************
(သံုး) ဗီဇာကုန္ေတာ့မယ္လို႔ လဝကဌာနက ၊ သတိေပးတဲ့စာ ေရာက္လာတယ္ ၊ ဘာဆက္လုပ္ရမွန္း မသိျဖစ္ေနတာ ။
ဗီဇာကုန္ရန္သတိေပးခ်က္ကို ဗီဇာကုန္ခါနီး တစ္လ တိတိအလိုမွာ သက္ဆိုင္ရာ ပုဂၢိဳလ္မ်ားထံ သက္ဆိုင္ရာ လဝကဌာနက ပို႔ေပးေလ့ရွိပါတယ္ ။ လုပ္ရိုးလုပ္စဥ္ျဖစ္ပါတယ္ ။ ဘာမွ ေၾကာက္ေနဖို႔မဟုတ္ပါ ။ သတိေပးစာ မရသူမ်ား တစ္ခုခု အံေခ်ာ္ေနလို႔ျဖစ္ပါလိမ့္မယ္ ။
************
(ေလး) ဗီဇာၾကီး ၅ ႏွစ္ကုန္ျပီ ။ လုပ္သက္ဆုေၾကး (ထြဲဂ်စ္ကြမ္႔) မေပးဘူး ဆိုျပီး ၊ ျပႆနာတက္ေနတယ္ ။ အျခားရည္မွန္းခ်က္ေတြရွိေနလို႔ ရက္လြန္ေနထိုင္သူ အျဖစ္မခံခ်င္ဘူး ။ လုပ္သက္ဆုေၾကးရျပီးမွ ျပန္ခ်င္တယ္ ။ ဘာဆက္လုပ္ရမွန္းမသိျဖစ္ေနတာ ။
အလုပ္သမားရံုး (The Employment Security Center) သို႔ သတင္းပို႔ရပါမယ္ ။ လုပ္သက္ဆုေၾကးကို ဥပေဒအရ အလုပ္မွထြက္ျပီး ၁၄ ရက္ ေနာက္ပိုင္းမွသာ တိုင္ၾကားေတာင္းခံႏိုင္တယ္ ဆိုေပမယ့္ ႏိုင္ငံျခားအလုပ္သမားမ်ားကိုမူ လက္ခံေဆာင္ရြက္ေပးေလ့ရွိပါတယ္ ။ အမႈတြဲကို လက္ခံျပီး အလုပ္ရွင္ႏွင့္ ညွိႏႈိင္းေပးပါ့မယ္ ။ ညွိႏႈိင္းမႈ အဆင္မေျပလ်င္ ၊ အမႈတြဲလက္ခံထားျပီး အလုပ္သမားရံုးသို႔ ေနာက္ထပ္လာရမည့္ ရက္ခ်ိန္းေပးထားသည့္ စာရြက္ပိုင္းေလးကို ေပးပါလိမ့္မယ္ ။ အဲသည္စာရြက္ကို အေထာက္အထားျပဳျပီး ၊ သက္ဆိုင္ရာ လဝက ရံုးမွာ ဗီဇာေျပာင္းေလွ်ာက္ရပါ့မယ္ ။ ဗီဇာၾကီးကုန္ေနလို႔ ထပ္တိုးေပးလို႔မရေပမယ့္ အျခားဗီဇာအမ်ိဳးအစား (Others Status) ကို ေျပာင္းေပးလို႔ရပါတယ္ ။ ဗီဇာသက္တမ္းမွာ ၃ လထိ ရႏိုင္ပါတယ္ ။
*******
သည္အထဲ မပါေသးတဲ့ ျပႆနာမ်ားရွိခဲ့လ်င္လည္း ၊ ေျပာျပေပးေစခ်င္ပါတယ္ ။ က်ေနာ္မ်ားမသိေသးသည့္ ျပႆနာျဖစ္ခဲ့ပါလ်င္ ၊ အျခားသိေသာသူမ်ားထံ ေမးျမန္းျပီး ၊ ျပန္လည္ေျဖၾကား တင္ျပ ေပးႏိုင္ေအာင္ ၾကိဳးစား သြားပါမယ္ ။ ေနာင္လာ ေနာက္သားမ်ား ျပႆနာကို အဆင္ေျပစြာ ေျဖရွင္းသြားႏိုင္ၾကရန္ ရည္ရြယ္ပါတယ္ ။
မိတ္ေဆြတို႔ရဲ့ အခက္အခဲမ်ားႏွင့္ တင္ျပခ်က္မ်ားဟာ မီဒီယာမ်ားမွတစ္ဆင့္ ၊ လူထုအဖြဲ႔အစည္းမ်ား ၊ လြတ္ေတာ္အမတ္မ်ား ၊ ဥပေဒျပဳအဖြဲ႔အစည္းမ်ားထိ ေရာက္ရွိသြားျပီး ၊ မိတ္ေဆြတို႔အဖို႔ အခက္အခဲျဖစ္ေစသည့္အခ်က္မ်ားကို ေျဖရွင္းေပးႏိုင္မည့္ ဥပေဒ ပုဒ္မမ်ားျဖင့္ အစားထိုးျခင္း ၊ ျပင္ဆင္ျခင္း စသည္တို႔ျဖစ္သြားႏိုင္ပါတယ္ ။
ဒီထက္ပိုျပီး ခ်ဲ႕ကားေျပာရလ်င္ လူေနမႈစနစ္တစ္ခုလံုးကိုေတာင္ ေျပာင္းလဲသြားေစႏိုင္မွာျဖစ္လို႔ မိမိတို႔အခက္အခဲမ်ားကို မီဒီယာမ်ားေပၚသို႔ ေရာက္လာေအာင္တင္ျပႏိုင္လ်င္ ေကာင္းပါလိမ့္မယ္ ။ က်ေနာ္တို႔အခက္အခဲ က်ေနာ္တို႔ ထုတ္ေဖာ္မေျပာလ်င္ သက္ဆိုင္ရာပုဂၢိဳလ္မ်ားက မသိႏိုင္ပါ ။ သူတို႔မသိလ်င္ သူတို႔လုပ္ေပးလို႔ရတာေတြ လုပ္ေပးႏိုင္မည္မဟုတ္ပါ ။ ဒါေၾကာင့္ မိတ္ေဆြတို႔အခက္အခဲမ်ားကို မီဒီယာေပၚေရာက္လာေအာင္တင္ျပၾကဖို႔လိုမယ္လို႔ ေဆာ္ၾသလိုက္ရပါတယ္ ။
အားလံုးရႊင္လန္းခ်မ္းေျမ႔ၾကပါေစ ။