ဆရာတို႔သို႔ ေမတၱာစာ

(၀ိုင္အမ္ဘီ သခင္တင္ႏွင့္ ပတ္သက္တဲ့ ကြဲလြဲခ်က္ကေလးမ်ား)

၂၀၀၉ ဒီဇင္ဘာ ၂၀ ရက္ေန႔က စင္ကာပူမွာ ပထမအႀကိမ္ က်င္းပတဲ့ စာေပေဟာေျပာပြဲ အသံဖိုင္မ်ားကို မိုးမခ ေကာင္းမႈေၾကာင့္ နားေထာင္လိုက္ရပါတယ္။ ေဟာေျပာသူ ဆရာမ်ား ျဖစ္ၾကတဲ့ ေန၀င္းျမင့္, ဂ်ဴး, ခ်စ္ဦးညိဳ တို႔ရဲ့ ေစတနာ, ပညာ, အာ၀ဇၨန္းတို႔ကို အားပါးတရ နားဆင္လိုက္ရပါတယ္။ ေဟာေျပာခ်က္မ်ားက ေကာင္းမြန္ၿပီးသား ျဖစ္တာမို႔ အထူး ၫႊန္းဆိုေနဖို႔ လိုမယ္ မထင္ပါ။

သို႔ေသာ္… လက္ဖက္ေကာင္းေလး ျမံဳ႕ေနမိတုန္း ပဲေၾကာ္ထဲက ခဲခုမိသလို ျဖစ္သြားရတဲ့ ကိစၥေလးကိုေတာ့ ေမတၱာေရွ႕ထား၍ ေျပာခ်င္ေနမိပါတယ္။

ဒီကိစၥက အေရးမႀကီးဘူး ဆိုရင္လည္း ရႏိုင္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ သမိုင္းနဲ႔ ဆိုင္တဲ့ အခ်က္တခု ျဖစ္ေနတာေၾကာင့္ ေျပာသင့္တယ္လို႔လည္း ထင္ပါတယ္။ နားေထာင္ရတဲ့ လူငယ္ေတြအဖို႔ အမွတ္မွား အထင္မွား ျဖစ္သြားရင္ ေဟာရသူ ဆရာတို႔ အေနနဲ႔လည္း ေျပာစရာ ျဖစ္က်န္ရစ္ခဲ့မွာ စိုးရိမ္ရပါတယ္။

ဆရာ ခ်စ္ဦးညိဳက “အႏုပညာဖန္တီးသူနဲ႔ အႏုပညာခံစားသူ” အေၾကာင္း ေဟာေျပာရာမွာ --အႏုပညာရွင္ေတြဟာ ေခတ္က ေတာင္းဆိုလာရင္ လိုအပ္သလို ေျပာင္းလဲ ဖန္တီးႏိုင္စြမ္းရွိတယ္ -- လို႔ ေျပာဆိုရင္း ဥပမာအျဖစ္ ၀ိုင္အမ္ဘီ သခင္တင္ အေၾကာင္းကို ေျပာပါတယ္။

ဆရာတင္ (သခင္တင္)ဟာ တခ်ိန္က “အုံ႔ပုန္းခ်စ္”လို အႏုအရြ သမုဒယ သီခ်င္းေတြ ေရးခဲ့ေပမယ့္၊ တိုင္းျပည္နဲ႔ လူမ်ိဳးအတြက္ လိုအပ္လာေတာ့ “တို႔ဗမာ” သီခ်င္းလို အမ်ိဳးသားေရး သီခ်င္းကို ေရးခဲ့တယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ ဟုတ္ပါတယ္။ ဒါဟာ သခင္တင္ရဲ့ ဘ၀နဲ႔ အႏုပညာ ျဖတ္သန္းမႈ အခ်ိဳးအေကြ႕ပါပဲ။ ဒီေနရာမွာ ဆရာ ခ်စ္ဦးညိဳက အုံ႔ပုန္းခ်စ္သီခ်င္း ျဖစ္ေပၚလာတဲ့ ဇာတ္လမ္းကို ေျပာျပပါတယ္။

ဂ်ပန္ေခတ္ အတြင္းက စစ္ကိုင္းဖက္ကမ္း ဧရာ၀တီျမစ္ဆိပ္မွာ ေရခ်ိဳးမယ္လုပ္တုန္း ေလယာဥ္ေတြ ဗုံးလာၾကဲလို႔ ေျပးၾကလႊာၾကရင္း မိန္းမပ်ိဳကေလး တေယာက္နဲ႔ အမွတ္မထင္ ေတြ႕မိခဲ့တဲ့ အျဖစ္အပ်က္ေၾကာင့္ အသည္းေထာင့္မွာ အခ်စ္ေညႇာင့္ကေလး စူးခဲ့ရတာကို ေရးဖြဲ႔ခဲ့တာ ျဖစ္တယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။

ဒီစကားမွာ ဂ်ပန္ေခတ္လို႔ ေျပာတာေၾကာင့္ ၁၉၄၂-၄၅ ကာလလို႔ ယူဆရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ သခင္တင္ တို႔ဗမာသီခ်င္းကို ေရးတာ ဆိုတာက ၁၉၃၀ ပါ။ ဒါဆို တို႔ဗမာ သီခ်င္းက အရင္ အုံ႔ပုန္းခ်စ္က ေနာက္ ျဖစ္သြားပါတယ္။ ဆရာေျပာတဲ့ ဒီဇာတ္လမ္းကို အတည္ယူရင္ သခင္တင္ရဲ့ ဘ၀ျဖစ္စဥ္နဲ႔ ေျပာလိုရင္း သေဘာကို ျပန္ျပင္ရပါလိမ့္မယ္။ ဒါေပမယ့္ ဆရာခ်စ္ ေျပာတဲ့စကားထဲမွာ အုံ႔ပုန္းခ်စ္က အရင္ ေရးတဲ့သေဘာ ပါေနပါတယ္။

အမွန္ကလည္း အုံ႔ပုန္းခ်စ္က အရင္ေရးတာပါ။ ၁၉၁၈ ကေန ၁၉၂၇ ၾကားမွာ ေရးတယ္လို႔ အၾကမ္းပဲ ေျပာႏိုင္ပါတယ္။ ခုႏွစ္ အတိအက် မသိပါ။ ဒီကာလေတြအတြင္း ၀ိုင္အမ္ဘီ ဆရာတင္ ဆိုတဲ့အမည္နဲ႔ အခ်စ္သီခ်င္း, အၿငိ္မ့္သီခ်င္း, ႐ုပ္ရွင္သီခ်င္းေတြ အမ်ားအျပား ေရးခဲ့တယ္လို႔ သူ႔ေခတ္ကို မီလိုက္သူေတြက ျပန္ေရးထားၾကပါတယ္။ ဆရာေျပာတဲ့ ဇာတ္လမ္းကိုေတာ့ အခုမွ ၾကားနာမွတ္သားရတာပါ။ ဇာတ္လမ္းကေတာ့ အေတာ့္ကို လွပါတယ္။ သို႔ေသာ္ ေခတ္ကာလက ေျပာင္းျပန္ႀကီး ျဖစ္ေနတာေၾကာင့္ ရင္ထဲမွာ ဘ၀င္မက်ပါ။ ဒီဇာတ္လမ္း မပါဘဲနဲ႔လည္း အုံ႔ပုန္းခ်စ္က လွေနၿပီးသားပါ။

ဆရာတင္ဟာ အံု႔ပုန္းခ်စ္, ေရႊႏြယ္႐ိုး, မယ့္ဖူးစာ, ပါးခ်ိဳင့္ကေလး စတဲ့ အခ်စ္သီခ်င္းေတြ ေရးခဲ့တာပါ။ အေျခအေနအရ ဒီလိုသီခ်င္းေတြ ေရးခဲ့ေပမယ့္ ႏိုင္ငံ့အေရး ၾကံဳလာေတာ့ အလြန္အင္အားျဖစ္ေစတဲ့ တို႔ဗမာ, သခင္သီခ်င္း, မိုးကိုဒူးနဲ႔တိုက္, ဦးေအာင္ေဇယ် စတဲ့ အမ်ိဳးသားေရး ေတးသီခ်င္းေတြ ေရးသူ ျဖစ္လာခဲ့တာပါ။

သခင္တင္ အေၾကာင္းကိုပဲ အေမရိကန္ အယ္ေအမွာလုပ္တဲ့ စာေပေဟာေျပာပြဲမွာ ဂီတပညာရွင္ႀကီး ေဒၚမာမာေအးက ထည့္သြင္း ေဟာေျပာခဲ့ပါေသးတယ္။ “အမ်ိဳးသားေရး ေတးဂီတ” ဆိုတဲ့ ေခါင္းစဥ္နဲ႔ တို႔ဗမာသီခ်င္းကေန ႏိုင္ငံေတာ္သီခ်င္း ျဖစ္ေပၚလာပုံကို ေျပာျပ ဆိုျပတာ အလြန္ေကာင္းပါတယ္။ ဆရာခ်စ္နဲ႔ အန္တီေအးနဲ႔ ေဟာေျပာခ်က္ခ်င္း တိုက္တိုက္ဆိုင္ဆိုင္ တူေနတာကိုလည္း သတိထားမိပါတယ္။ ဘိုကေလးတင့္ေအာင္, ေရႊကူေမႏွင္းတို႔လည္း ဟုိတခ်ိန္က ဒီအေၾကာင္းေတြ ေျပာခဲ့ဆိုခဲ့ၾကတာ မွတ္မိပါေသးတယ္။

ဒါေပမယ့္ အန္တီေအးက ႏိုင္ငံေတာ္သီခ်င္း ေရးဖို႔လုပ္တဲ့ အခ်ိန္မွာေတာ့ ၀ိုင္အမ္ဘီသခင္တင္ မရွိေတာ့ဘူးလို႔ ေျပာလိုက္ပါတယ္။ ဒီအခ်က္ကေလးကိုေတာ့ မဟုတ္ပါဘူးလို႔ ေထာက္ျပပါရေစ။ သခင္တင္ဟာ ၁၉၅၀ ၾသဂုတ္လ ၈ ရက္ေန႔က်မွ ရန္ကုန္ေဆး႐ုံႀကီးမွာ တီဘီေရာဂါနဲ႔ ကြယ္လြန္သြားတာပါ။

ဆရာဟာ သက္ရွိထင္ရွားရွိေနေပမယ့္, သူ႔သီခ်င္းကို ႏိုင္ငံေတာ္သီခ်င္းလုပ္ေပမယ့္ အဲဒီအလုပ္ထဲ သူမပါခဲ့တာ ဟုတ္ပါတယ္။ ၁၉၄၇ မွာ ဆရာဟာ ျမင္းျခံၿမိဳ႕မွာ ေရာက္ရွိေနပါတယ္။ ႏိုင္ငံေတာ္သီခ်င္းကိစၥကို အာဇာနည္ ဒီးဒုတ္ဦးဘခ်ိဳ ဦးေဆာင္တဲ့ ဖြဲ႔စည္းၿပီးကာစ “ျမန္မာႏိုင္ငံေတာ္ တူရိယာဂီတ အဖြဲ႔ခ်ဳပ္ႀကီး”ကို တိုင္းျပည္ျပဳလႊတ္ေတာ္က တာ၀န္ေပးခဲ့တာမို႔ အဲဒီအဖြဲ႔မွာပါတဲ့ ဆရာ ရန္ႏိုင္စိန္တို႔ ေစာင္းဦးဘသန္း တို႔က အဓိက ေဆာင္ရြက္ခဲ့ၾကတာပါ။

၀ိုင္အမ္ဘီသခင္တင္ဟာ ထက္ျမက္တဲ့ ဂီတအႏုပညာရွင္တဦး, အမ်ိဳးသားလြတ္ေျမာက္ေရး လႈပ္ရွားမႈမွာ ဂီတနဲ႔ ပါ၀င္ခဲ့သူ, အဂၤလိပ္ေမာင္း ကမၼ၀ါစာလို႔ အမည္တြင္တဲ့ တို႔ဗမာသီခ်င္းကို ေရးဖြဲ႔ခဲ့သူ, ဒီသီခ်င္းဟာ ႏိုင္ငံေတာ္သီခ်င္းရဲ့ မူရင္းဇာတိ ေမြးမိခင္ ျဖစ္တာေၾကာင့္ သခင္တင့္ အေၾကာင္းကို တိတိက်က် မွတ္မွတ္သားသား ရွိဖို႔ လိုအပ္တယ္လို႔ ထင္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္လည္း ကြဲလြဲခ်က္ကေလးေတြကို ေမတၱာျဖင့္ ေထာက္ျပရျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။

သခင္တင္ကို ၁၈၉၃ (ျမန္မာႏွစ္ ၁၂၅၅ တပို႔တြဲလဆန္း ၇) မွာ မႏၲေလးၿမိဳ႕ ေရႊဘုန္းရွိန္ မင္းသားစုရပ္မွာ အဘ ဦးရန္ေအာင္, အမိ ေဒၚသိန္း တို႔မွ ဖြားျမင္ပါတယ္။ ဘီတီအင္ ေခၚ ဗုဒၶသာသနာ့ႏုဂၢဟေက်ာင္းနဲ႔ ကယ္လီေက်ာင္းတို႔မွာ ပညာသင္ၿပီး ၁၉၀၉ မွာ ဆယ္တန္းေအာင္ပါတယ္။ အမ္ဘီတီေက်ာင္းမွာ သုံးႏွစ္ခန္႔ ဆရာ ၀င္လုပ္ပါတယ္။

၁၉၁၄ ေလာက္ကစၿပီး သီခ်င္းေတြ စတင္ စမ္းသပ္ေရးပါတယ္။ ၁၉၁၈ မွာ ၀ိုင္အမ္ဘီ ေခၚ ဗုဒၶဘာသာလူငယ္မ်ား အလြတ္ပညာသင္ေက်ာင္းကို တည္ေထာင္ပါတယ္။ အဲဒီအခ်ိန္ေလာက္မွာပဲ သူ႔ရဲ့ “အာကာသစိုး” သီခ်င္းကို ျမေျခက်င္း မေငြၿမိဳင္ သီဆိုရာက စတင္ နာမည္ေက်ာ္လာပါတယ္။ သူေထာင္တဲ့ ေက်ာင္းကို အစြဲျပဳလို႔ ၀ိုိင္အမ္ဘီဆရာတင္လို႔ အမည္တြင္ပါတယ္။ ၁၉၂၅ ေနာက္ပိုင္းမွာ ရန္ကုန္နဲ႔ မႏၲေလး သြားခ်ည္ျပန္ခ်ည္လုပ္ကာ ဓာတ္ျပား, အၿငိမ့္, ႐ုပ္ရွင္သီခ်င္းမ်ား ေရးပါတယ္။

၁၉၂၇ မွာ ၀ံသာႏု ဆိုတဲ့ ႏိုင္ငံေရးေနာက္ခံ သီခ်င္းကို စတင္ေရးခဲ့ၿပီး၊ ၁၉၃၀ မွာေတာ့ မိတ္ေဆြရင္း သခင္ဘေသာင္းကို အေၾကာင္းျပဳလို႔ တို႔ဗမာသီခ်င္းကိုေရး၊ နာမည္လည္း ၀ိုင္အမ္ဘီသခင္တင္ ျဖစ္လာပါတယ္။ ဒီလိုနဲ႔ အမ်ိဳးသားေရးတဖက္ ဂီတတဖက္ ေနလာရာက စစ္အတြင္းမွာ မႏၲေလးေျမာက္ဖက္ ဆယ္မိုင္အကြာက သရက္ကန္ရြာကေလးမွာ မထင္မရွား ေနရင္း ဂ်ပန္ေတာ္လွန္ေရးကိစၥ လွ်ိဳ႕၀ွက္လုပ္ခဲ့ပါတယ္။ စစ္ၿပီးေတာ့ ျမင္းျခံနဲ႔ မႏၲေလးမွာ လွည့္ေနခဲ့ၿပီးေနာက္ ရန္ကုန္ ျပန္ေရာက္လာပါတယ္။ ၁၉၅၀ ဇန္န၀ါရီ ၄ မွာ အစိုးရက ဆရာ့ကို “၀ဏၰေက်ာ္ထင္”ဘြဲ႔ ခ်ီးျမင့္ပါတယ္။

သခင္တင္ဟာ စစ္အတြင္းနဲ႔ ေနာက္ပိုင္းမွာ မထင္မရွား ေနခဲ့တာဟာ အဂၤလိပ္ရန္ ဂ်ပန္ရန္တို႔ေၾကာင့္ တေၾကာင္း၊ သူ႔ဘ၀ဒဏ္ေၾကာင့္ တေၾကာင္း ျဖစ္ပါတယ္။ သူ႔ရဲ့ အမ်ိဳးသားေရး သီခ်င္းေတြကို ဓာတ္ျပားမထုတ္ဖို႔ မဆိုဖို႔ ကိုလိုနီေခတ္နဲ႔ ဖက္ဆစ္ေခတ္မွာ တားျမစ္ခံခဲ့ရပါတယ္။ သူ႔ဘ၀မွာ အိမ္ေထာင္ ကြဲသြားၿပီးေနာက္ မိသားစု အသိုက္အ၀န္း မရွိဘဲ တကိုယ္တည္း ျဖစ္သလို ေနခဲ့တယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။

သခင္တင့္ အေၾကာင္းကို ၂၀၀၈ ဇန္န၀ါရီလထုတ္ “ပိေတာက္ပြင့္သစ္” မဂၢဇင္း အမွတ္ ၁၅ မွာ အေတာ္ျပည့္စုံစြာ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ အျခားစာအုပ္ေတြလည္း ရွိႏိုင္ပါေသးတယ္။

က်ေနာ္က ျမန္မာ့ အတိတ္ေခတ္က အေရးႀကီးတဲ့ ပုဂၢဳိလ္အေၾကာင္းကို ယေန႔ေခတ္ အေရးႀကီးတဲ့ ပုဂၢဳိလ္မ်ားက ျပန္ေျပာတဲ့အခါ “မွဲ႔ေျပာက္မစြန္း”ေစလိုတဲ့ ေစတနာနဲ႔ ေမတၱာစကား ေျပာၾကားလိုက္ရပါတယ္။

၀င္းေပၚေမာင္