ပညာတတ္ဆိုတာ...

စာေရးဆရာ - ဆရာ ေက်ာ္၀င္း

ကၽြန္ေတာ္တို႔အားလံုး တစ္ခ်ိန္က စာသင္ခန္းေတြထဲမွာ ပညာသင္ၾကားခဲ့ၾကပါတယ္။ ဒီလို ပညာသင္ၾကားခဲ့ၾကတုန္းကလည္း ကြန္ျဖဴးရွပ္ပညာေရးဆိုတဲ့ အလြတ္က်က္၊ အာဂံုေဆာင္ပညာေရးကိုပဲ သင္ၾကားခဲ့ၾကရပါတယ္။ ဒီလို ပညာေရးေတြနဲ႔ ႀကီးျပင္းခဲ့ၿပီး ဘြဲ႔လက္မွတ္တစ္ခုကို ရယူခဲ့ၾကပါတယ္။ ဒီလို ဘြဲ႔လက္မွတ္တစ္ခုရဖို႔ အာဂံုေဆာင္ အားထုတ္ၿပီးတဲ့အခါ အခမ္းအနားတစ္ခုတက္ၿပီး ဘြ႔ဲရစတုိင္ထုတ္လာၾကတာဟာ ဒီေန႔ေခတ္ရဲ႕ ပညာေရးဆုတ္ယုတ္မႈတစ္ရပ္ ျဖစ္လာေနတာကို အားလံုးအသိျဖစ္ေနပါၿပီ။ ဒါတင္မကပါဘူး။ ဒီလို လက္မွတ္တစ္ခု ပိုင္ဆုိင္ျခင္းမရွိေတာ့ရင္ေကာ ပညာတတ္မဟုတ္ေတာ့ဘူးလား။ ဒီေန႔လို အင္တာနက္ေခတ္ထဲမွာ ဘယ္သူမဆို ပညာတတ္ျဖစ္ႏိုင္ၾကပါတယ္။ ပညာတတ္မရွိတဲ့ႏိုင္ငံဟာ တိုးတက္ဖို႔ မလြယ္ပါဘူး။ ဒါေၾကာင့္ ဒီေန႔ လူငယ္ေတြအားလံုး ကၽြန္ေတာ္တို႔ အမိႏိုင္ငံအတြက္ ကိုယ္စီကိုယ္စီ ပညာကို စဥ္ဆက္မျပတ္ ေလ့လာေနသူေတြ ျဖစ္သင့္တယ္လို႔ ထင္မိပါတယ္။ ဘယ္ေခတ္မဆို လူငယ္ထုရဲ႕ စြမ္းေဆာင္ရည္ အျမင့္ဆံုးအခ်ိန္မွာ ေအာင္ျမင္မႈ၊ တိုးတက္မႈေတြကို ရယူႏိုင္ခဲ့ၾကတာ သမိုင္းမွာ အထင္အရွားပါ။ ဒါေၾကာင့္ ပညာဆိုတာနဲ႔ ပါတ္သက္တဲ့ ေဆာင္းပါေလးကို ဖတ္မိရာက အားလံုးကို ဖတ္ေစခ်င္တဲ့စိတ္ ျဖစ္လာလို႔ မွ်ေ၀ေပးလိုက္ပါတယ္..။ ဆရာေက်ာ္၀င္းရဲ႕ ပညာ၊ ပညာေရးႏွင့္ စိန္ေခၚၾကသူမ်ား စာအုပ္မွ ေကာက္ႏႈတ္ေဖာ္ျပပါတယ္။

“ပညာတတ္ဆိုတာ ဘာလဲ” ဆိုေသာ ေမးခြန္းကို မေျဖမီ၊ “စာတတ္ ေပတတ္(Literate Person) ဆိုသည္ကို ျပန္လည္ဆန္းစစ္ဖို႔ လိုလိမ့္မည္ထင္သည္။ ကၽြန္ေတာ္တို႔ နားလည္သိရွိထားေသာ သမားရိုးက် အဓိပၸါယ္တို႔ ေျဗာင္းဆန္ေအာင္ ၿပဳိေနေသာေၾကာင့္ ျဖစ္ပါသည္။ အေရး၊ အဖတ္၊ အတြက္ “အ- သံုးလံုး” ေၾကလွ်င္ စာတတ္ေပတတ္ျဖစ္ၿပီဟု အၾကမ္းအားျဖင့္ ဆိုႏိုင္ပါသည္။ မမွားပါ။ သို႔ေသာ္ မမွန္ေတာ့။ အေရး၊ အဖတ္၊ အတြက္တို႔ အျပင္ ေနာက္ထပ္ လိုအပ္ခ်က္ေတြ တသီႀကီး လိုက္လာေသာေၾကာင့္ ျဖစ္သည္။ ဂလိုဘယ္လိုက္ေဇးရွင္းေခတ္တြင္ မိခင္ဘာသာစကားတစ္ခုတည္းကိုသာ ေရးတတ္၊ ဖတ္တတ္ရံုမွ်ႏွင့္ စာတတ္ၿပီဟု မေခၚႏိုင္ေတာ့ပါ။ ကမၻာသံုးဘာသာစကား(အထူးသျဖင့္ အဂၤလိပ္စာ) တတ္ဖို႔ လုိပါသည္။ သို႔မွသာ “ကမာၻလံုးအတိုင္းအတာ စာတတ္ေျမာက္ျခင္း”(Global literacy) ဟု ေခၚႏိုင္ပါလိမ့္မည္။ ေျပာရလွ်င္ ဤမွ်ႏွင့္ပင္ မလံုေလာက္ ေသးပါ။ ကြန္ျပဴတာႏွင့္ ေမာင္းေနေသာ ပညာေခတ္တြင္ “ကြန္ျပဴတာတတ္ဖို႔” ( Computer Literacy)လည္း လိုပါသည္။ ထို႔ထက္ မိမိ၏ လုပ္ငန္းေဆာင္တာမ်ားကို ကြန္ပ်ဴတာႏွင့္ ခ်ိတ္ဆက္၍ အလုပ္လုပ္တတ္ရပါဦးမည္။ “ဒစ္ဂ်စ္တယ္စာတတ္ေျမာက္ျခင္း”( Digital Literacy) ဟု ေခၚပါသည္။ ဤအရာအားလံုးတတ္ပါမွ စာတတ္ၿပီဟု ေခၚႏိုင္ပါလိမ့္မည္။ ပညာတတ္တစ္ေယာက္ျဖစ္ဖို႔ ပထမဆံုး စာတတ္ရပါလိမ့္မည္။ ဆက္လက္၍ ပညာတတ္တို႔၏ ဂုဏ္အင္ကို ဆက္လက္ ဆန္းစစ္ၾကည့္ပါမည္။
၁။ လြန္ခဲ့ေသာ စက္မႈေခတ္မွာ “ အထူးျပဳေလ့လာၾကရေသာေခတ္” (Age of specialization )ျဖစ္သည္။ ပညာရပ္တစ္ခုခုကို အထူးျပဳတတ္ေျမာက္ၿပီဆိုလွ်င္ ပညာတတ္ဟု ေခၚႏိုင္သည္။ ယခု မလံုေလာက္ေတာ့ပါ။ ပညာေခတ္တြင္ ပညာရပ္အသီးသီးမွာ မိမိဘာသာ၊ ထီးထီးႀကီး ေက်ာက္ခ်ရပ္တည္ေန၍ မရေတာ့ပါ။ ပညာရပ္အားလံုး ေထြးေရာယွက္တင္ ဆက္စပ္လာသည္။ ဥပမာ ေဘာဂေဗဒတြင္ သခၤ်ာမွာ “ေခးေအာ့သီအိုရီ”ပါလာသည္။ မႏုႆေဗဒတြင္ ဇီ၀ေဗဒမွ D.N.A ပံုစံခြဲပညာေရာလာသည္။ သမိုင္းမွာ ဓာတုေဗဒလာ ကာဗြန္သက္တမ္း တြက္ခ်က္နည္းႏွင့္ တြဲလာရသည္။ ဤအခင္းအက်င္းသစ္တြင္ ပညာတတ္တစ္ေယာက္မွာ မိမိကၽြမ္းက်င္ရာ ပညာရပ္တစ္ခုမွ်ႏွင့္ မလံုေလာက္ေတာ့ပါ။ “ ပညာရပ္အားလံုး၏ ေလာကလံုးသေဘာ” (Universalization of Knowledge )ကို ဆုပ္မိကိုင္မိဖို႔ လုိလာပါသည္။ ဤသည္မွာ ပထမလိုအပ္ခ်က္(တစ္နည္း) ပထမဂုဏ္အင္ ျဖစ္ပါသည္။
၂။ အထက္တစ္ေနရာတြင္ ဆိုခဲ့ၿပီးသည့္အတိုင္း ပညာေခတ္တြင္ ပညာမွာ အဆင္းတန္ဆာ သက္သက္မွ် မဟုတ္ေတာ့ပါ။ လူ႔အဖြဲ႕အစည္း၏ ဒိုင္းနမစ္အင္အား ျဖစ္ပါသည္။ သို႔အတြက္ ပညာေခတ္၏ ပညာတတ္တစ္ေယာက္မွာ ဓေလ့စရိုက္ႏွစ္ခုႏွင့္ အလုပ္လုပ္တတ္သူမ်ဳိး ျဖစ္ဖို႔လိုပါသည္။ စကားလံုးမ်ားႏွင့္ အုိင္ဒီယာမ်ားကို ဖိုးကပ္(စ)လုပ္ရေသာ “ပညာဓေလ့”( Intellectual culture )ႏွင့္ လူမ်ားႏွင့္ အလုပ္ကို ဖုိးကပ္(စ)လုပ္ရေသာ “မန္ေနဂ်ာဓေလ့”( manager culture )တို႔ ျဖစ္ပါသည္။ အကယ္၍ ပညာဓေလ့ကို မန္ေနဂ်ာဓေလ့ႏွင့္ ခ်ိန္ခြင္လွ်ာ မညႇိႏိုင္လွ်င္ လူတိုင္း ကိုယ့္အလုပ္ကိုယ္ လုပ္ၾကေသာ္လည္း ဘာအလုပ္မွ မေအာင္ျမင္ဆိုေသာ အေနအထားသို႔ ေရာက္သြားႏိုင္သည္။ အလားတူ မန္ေနဂ်ာဓေလ့ကို ပညာဓေလ့ႏွင့္ မေထာက္ကူႏိုင္လွ်င္လည္း “အလုပ္ဗ်ဴရိုကေရစီ၏ အေစစားခံ” ျဖစ္သြားပါလိမ့္မည္။ သို႔အတြက္ ဓေလ့စရိုက္ႏွစ္မ်ဳိးႏွင့္ လုပ္တတ္ကိုင္တတ္ပါမွ ပညာတတ္မည္ပါလိမ့္မည္။ ဤသည္ပင္ ပညာတတ္တို႔၏ ဒုတိယဂုဏ္အင္ျဖစ္ေတာ့သည္။
၃။ ပညာေခတ္မွာ ပညာေပါက္ကြဲမႈကာလႀကီးလည္း ျဖစ္ပါသည္။ ဤအေၾကာင္းကို ဆိုခဲ့ၿပီးၿပီ။ ေျပာလိုသည္မွာ ပညာမ်ား အဆက္မျပတ္ ေပါက္ကြဲလွ်ံက်ေနသည္ျဖစ္ရာ ပညာရပ္အသီးသီး၏ အမွန္သက္တမ္းမွာ တျဖည္းျဖည္း တိုေတာင္းလာသည္ကို သတိျပဳၾကဖို႔ ျဖစ္ပါသည္။ ဤအေျခအေနတြင္ မည္သည့္ပညာတတ္ပုဂၢဳိလ္မွ မိမိပိုင္ႏိုင္ကၽြမ္းက်င္သည့္ ပညာရပ္တစ္ခုတည္းႏွင့္ ရာသက္ပန္ ပုေရာဟိတ္လုပ္လို႔ မရႏိုင္ေတာ့ပါ။ သို႔ႏွင့္အမွ် “စဥ္ဆက္မျပတ္ ပညာသင္ၾကားေရး”( Continual Learning )သည္ပင္ ပညာတတ္တို႔၏ ေနာက္ထပ္ ဂုဏ္အင္တစ္ခု ျဖစ္လာရေတာ့သည္။ ဤေနရာတြင္ “ေမဂ်ီျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး”ေခတ္က ထင္ရွားခဲ့ေသာ ဂ်ပန္လူမ်ဳိးပညာရွင္ “ယူကီခ်ီ ဖူကူဇ၀ါ”၏ ဖြင့္ဆိုခ်က္မွာ အသံုးတည့္လိမ့္မည္ ထင္သည္။ “ဖူကူဇ၀ါ”က “ပညာတတ္ဆိုသည္မွာ ဆက္လက္ပညာသင္ၾကားလိုေသာ ဆႏၵရွိၿပီး ပညာသင္ၾကားႏိုင္စြမ္းလည္း ရွိေသာ ပုဂၢိဳလ္မ်ဳိးသာျဖစ္သည္”ဟု အဓိပၸါယ္ ဖြင့္ခဲ့သည္။
၄။ ပညာေခတ္တြင္ ပညာကို ကိုင္၍ အလုပ္လုပ္သူ“ ပညာအလုပ္သမား”( Knowledge Worker )သာမက အသစ္အသစ္ေသာ ပညာမ်ားကို ပြားစီးေစသည့္ “ပညာဖန္တီးသူ”( Knowledge Creator )မ်ား ေမြးထုတ္ဖို႔လည္း အေရးႀကီးပါသည္။ သို႔ႏွင့္တိုင္ ယေန႔ဖြံ႔ၿဖဳိးၿပီး ႏိုင္ငံႀကီးမ်ားမွအစ ႏိုင္ငံေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားမွာ “ပညာအလုပ္သမား”ေနာက္သို႔သာ တေကာက္ေကာက္လိုက္ေနၾကၿပီး ပညာဖန္တီးသူ၏ အခန္းက႑ကိုမူ ေမ့ေလ်ာ့ေနၾကသည္။ ဤပံုအတိုင္းသာ သြားလွ်င္ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုလို ထိပ္သီးႏိုင္ငံမ်ားမွာပင္ ၂၀၅၀ အေရာက္တြင္ “ပညာရွားပါးမႈ”( Knowledge Shortage )ႏွင့္ ႀကံဳရလိမ့္မည္ဟု ခန္႔မွန္းခ်က္မ်ား ရွိေနသည္။ သို႔အတြက္ ပညာတတ္တစ္ေယာက္၏ တာ၀န္မွာ ပညာကို အသံုးခ်ႏိုင္ရံုမွ်ႏွင့္ မၿပီး၊ ပညာကို ဖန္တီးႏိုင္ရမည္ဟုလည္း ဆိုပါသည္။ စင္စစ္ ပညာဆိုသည္မွာ “သိၿပီးသားနယ္ေျမ”ဟု ဆိုႏိုင္ေသာ္လည္း ဘ၀ဆိုသည္မွာ မသိေသးေသာ နယ္ေျမသာ ျဖစ္ပါသည္။ သိၿပီးေသာပညာႏွင့္ မသိေသးေသာ နယ္ေျမကို ေထာက္လွမ္းႏိုင္မွသာ ဘ၀တြင္ ငုပ္ေနေသာ ပညာအသစ္မ်ားကို ေဖာ္ထုတ္ႏိုင္ပါလိမ့္မည္။ သို႔အတြက္ ပညာေခတ္တြင္ သုေတသနႏွင့္ မခ်ိတ္ဆက္ႏိုင္လွ်င္ ပညာတတ္ မလုပ္ႏိုင္ေတာ့ပါ။
၅။ သုေတသီမ်ား၏ တြက္ခ်က္မႈအရ ပညာရပ္နယ္ပယ္အသီးသီးမွ အေမးပုစၦာမ်ားမွာ (၃)ႏွစ္လွ်င္ ႏွစ္ဆမွ် တိုးေနသည္ဟု သိရပါသည္။ ဤေမးခြန္းမ်ား၏ ၇၅%ကို ယခုတိုင္ တိတိပပ အေျဖမေပးႏိုင္ေသးဟုလည္း သိရသည္။ ဤအခ်က္က ဘာကို ေဖာ္ျပေနသနည္းဆိုလွ်င္ ပညာေပါက္ကြဲမႈကာလႀကီးတြင္ မည္သည့္ပညာရပ္ကိုမွ “ဘယ္ေတာ့မွ မမွားေသာအမွန္”အျဖစ္ အရမ္းအကန္း မယံုၾကည္မိဖို႔ ျဖစ္သည္။ ေ၀ဖန္ဆန္းစစ္ေသာ “၀ိဘဇၨ၀ါဒ”ျဖင့္ အၿမဲတေစ ေမးခြန္းထုတ္ေနဖို႔ လိုအပ္ပါသည္။ ဤသည္ကို ပညာရွင္မ်ားက “ပဋိပညာ”( Anti Knowledge )ဟု အမည္ေပးထားသည္။ တည္ရွိၿပီး ပညာမ်ားကို အႏုေလာမနည္းႏွင့္ ေလ့လာရံုမွ်မက ပဋိေလာမနည္းႏွင့္ ဆန္းစစ္ၾကဖို႔ ျဖစ္ပါသည္။ “ပဋိ”ကို မကိုင္ႏိုင္လွ်င္ ပညာတတ္မမည္ဟူ၍ပင္ ေျပာဆိုလာၾကသည္။ဤသည္တို႔မွာ စဥ္္ဆက္မျပတ္ ပြားစီးလွ်က္ရွိေသာ “ပညာတတ္”ဆိုသည္၏ ျဖည့္စြက္အဓိပၸါယ္မ်ား ျဖစ္ပါသည္။