ျမန္မာႏိုင္ငံ ပညာေရးအဆင့္အတန္း နိမ့္က်သြားရျခင္း အေၾကာင္းရင္းႏွင့္ တရားခံမ်ား

ေရးသားသူ —ေဒါက္တာေမာင္ေမာင္ႀကီး

ကိုလိုနီေခတ္ကပညာေရးကို ကၽြန္ပညာေရး လို႔ဘဲ ေခၚေခၚ ဘာဘဲေခၚေခၚ ပညာေရးမွာ ကမၻာ့ အဆင့္ကို ေကာင္းေကာင္း မီခဲ့ဖူးပါတယ္။ ကိုလိုနီေခတ္ဘြဲ ့ရခဲ့သူမ်ားက လြတ္လပ္ေရးရၿပီးေနာက္ ရန္ကုန္တကၠ သိုလ္မွာ ဆရာမ်ား ျဖစ္လာခဲ့ၿပီး အဲဒီဆရာမ်ားရဲ႕ သင္ၾကားေပးျခင္းခံခဲ့ရတဲ့ တပည့္ မ်ားကလဲ ကမၻာ့အ ဆင့္ကို မီခဲ့ၾကပါတယ္။ ဦးႏုအစိုးရက အဂၤလန္။ အေမရိကန္။ ၾသစေၾတးလ်။ ကေနဒါ စတဲ့ ႏိုင္ငံမ်ားသို ့ ပညာေတာ္သင္မ်ား ေစလြႊတ္ၿပီး ၎ပညာေတာ္သင္မ်ား၏ ၉၉% က လဲ အမိႏိုင္ငံကို ျပန္လာၿပီး က်ရာ တာ၀န္မ်ားကို ထမ္းရြက္ၾကပါတယ္။

ပညာေရးစနစ္မွာလဲ ႏိုင္ငံပိုင္ေက်ာင္းမ်ားသာမက အလြတ္ပညာသင္ေက်ာင္းမ်ား၊ ခရစ္ယာန္သာသနာ ျပဳ ေက်ာင္းမ်ားပါရွိလို႔ ကိုယ္ႀကိဳက္ရာေက်ာင္းမွာ သင္ၾကားႏိုင္ခဲ့ၾကပါတယ္။ ေက်ာင္းလခကလဲ ခုေခတ္ လို သိန္းနဲ႔ခီ်ေပးစရာမလိုပါဘူး။ အဲဒီေခတ္ကရန္ကုန္ကနာမည္ႀကီးေက်ာင္းေတြမွာ ေဒၚစုတက္ခဲ့တဲ့ အဂၤလိပ္မက္သဒစ္ေက်ာင္းက တစ္လကို ၂၅က်ပ္ယူပါတယ္။ ဒီေက်ာင္းက မိန္းကေလးေရာေယာက္်ား ကေလးပါလက္ခံပါတယ္။ ရိုမန္ကက္သလစ္ခရစ္ယာန္ဂိုဏ္းကေထာင္ထားတဲ့ စိန္ေပါလ္ေယာက္်ား ကေလးမ်ားေက်ာင္း (ေဒၚစုအစ္ကိုရင္း ဦးေအာင္ဆန္းဦးတက္ခဲ့တဲ့ေက်ာင္း)နဲ႔ စိန္ဂြၽန္းကြန္ဗင့္ မိန္းက ေလးမ်ားေက်ာင္း၊ အဂၤလီကန္ခရစ္ယာန္ဂိုဏ္းကဖြင့္ထားတဲ့ စိန္ဂြၽန္းဒိုင္အိုစီဇင္ေယာက္်ားကေလးမ်ား ေက်ာင္း (ေဒၚစုအစ္ကိုတစ္ဝမ္းကြဲ ေဒါက္တာစိန္ဝင္းတက္ခဲ့တဲ့ေက်ာင္း)နဲ႔ စိန္ေမရီဒိုင္အိုစီဇင္ မိန္းက ေလးမ်ားေက်ာင္း၊ တို႔ကေတာ့ အတန္းအလိုက္ ၁၅ က်ပ္က ၁၉ က်ပ္အထိ ယူပါတယ္။

ပညာေရးအဆင့္အတန္းကလည္းျမင့္ပါတယ္။ စာေမးပြဲေတြမွာ မတတ္ပဲနဲ႔ မေအာင္ပါဘူး။ အထူးသျဖင့္ ၁၀တန္းစာေမးပြဲလို႔ေခၚတဲ့ တန္းျမင့္ ေက်ာင္းထြက္နွင့္တကၠသိုလ္ဝင္စာေမးပြဲမွာ ေအာင္သူ ၁၀% ေတာင္ မရွိခဲ့ပါဘူး။ ၁၉၅၉ ခုႏွစ္က ၃.၄% ပဲရွိပါတယ္။ တရာေျဖမွေလးေယာက္ ေတာင္ မေအာင္ခဲ့ပါဘူး။ အဲဒီ ႏွစ္မွာ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းရဲ႕သားႀကီးၾသရသ ေအာင္ဆန္းဦးက ဂုဏ္ထူးႏွစ္ခုနဲ႔ေအာင္ခဲ့ပါတယ္။ ရန္ ကုန္တကၠသိုလ္ရဲ႕ အဆင့္ကလည္း ကမာၻအဆင့္မီခဲ့ပါတယ္။ အာဖရိကတိုက္က တခ်ိဳ႕ေက်ာင္းသားေတြ ရန္ကုန္တကၠသိုလ္မွာလာတက္ခဲ့ရပါတယ္။

တကၠသိုလ္၀င္တန္း ေအာင္ရင္ တကၠသိုလ္မွာ ကိုယ္ႀကိဳက္ရာ ၀ါသနာပါရာ ဘာသာရပ္ကို ေရြးခ်ယ္ခြင့္ ရွိပါတယ္။ ကိုယ္စိတ္မ၀င္စားတဲ့ ဘာသာရပ္ကို အတင္းသင္ယူရျခင္းမရွိပါ။ စာေတာ္သူအမ်ားစုကလဲ ကိုယ္စိတ္မပါရင္ ဆရာ၀န္၊ အင္ဂ်င္နီယာ ဘာသာရပ္မ်ားကို မသင္ၾကဘဲ Honours ေခၚ ဂုဏ္ထူးတန္း ကို ကိုယ့္စိတ္ႀကိဳက္ဘာသာရပ္နဲ႔ တက္ေရာက္သင္ၾကားၾကပါတယ္။ ဝိဇၨာ ပညာရပ္မ်ား သင္ၾကားသူမ်ား လဲ ဂုဏ္မငယ္ၾကပါ။ ဝိဇၨာ။ သိပၸံ။ စီးပြါးေရး။ ပညာေရး။ စိုက္ပ်ိဳးေရး။ ေဆးပညာ။ အင္ဂ်င္နီယာအတတ္ တို႔ မွာလဲတကယ္စိတ္ပါသူမ်ားသာတက္ေရာက္ဘြဲ ့ယူခဲ့ၾကၿပီး တကယ္တတ္သူက တတ္လိုသူကို ပညာ သင္ေပးတဲ့ ေခတ္နဲ႔စနစ္ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။

တကၠသိုလ္၀င္တန္းေအာင္ရင္ ဥပစာ(က)တန္းမွာတစ္ႏွစ္၊ ဥပစာ(ခ)တန္းမွာေနာက္တစ္ႏွစ္၊ စုစုေပါင္း ႏွစ္ႏွစ္တက္ရပါတယ္။ အဂၤလိပ္လိုကေတာ့ Intermediate Part (A) and Part (B) လို႔ေခၚပါတယ္။ ဝိဇၨာ သမားေတြအတြက္က Intermediate of Arts အတိုက I.A ပါ။ သိပၸံသမားေတြအတြက္ Intermediate of Science အတိုက I.Sc. ပါ။ ဥပစာ(ခ)တန္း ေအာင္ၿပီးမွ ရိုးရိုးဝိဇၨာ ဒါမွမဟုတ္ ရိုးရိုးသိပၸံ ဘြဲ႔ရဖို႔ေနာက္ ထပ္ႏွစ္ႏွစ္ ထပ္တက္ရပါတယ္။ B.A (A) & B.A (B) or B.Sc.(A) & B.Sc.(B) ပါ။ စုစုေပါင္း ၄ ႏွစ္ပါ။ Honours ေခၚ ဂုဏ္ထူးတန္းတက္ခ်င္ရင္ ဥပစာ (ခ)တန္း ေအာင္ၿပီးသတ္မွတ္ခ်က္နဲ႔ျပည့္စံုရင္ ဘြဲ႔ရ ဖို႔ေနာက္ထပ္သံုးႏွစ္ ထပ္တက္ရပါတယ္။ စုစုေပါင္း ၅ ႏွစ္ပါ။ ဥပေဒဘြဲ႔ B.L နဲ႔ ပညာေရးဘြဲ႔ B.Ed တို႔ ဟာ ဘြဲ႔လြန္သင္တန္းေတြပါ။ ရိုးရိုးဝိဇၨာ ဒါမွမဟုတ္ ရိုးရိုး သိပၸံ ဘြဲ႔ရၿပီးမွေနာက္ထပ္ ၂ ႏွစ္ထပ္တက္ရပါ တယ္။ စုစုေပါင္း ၆ ႏွစ္ေပါ့။ ဒါေၾကာင့္လဲ လူေတြက ရတဲ့ ဘြဲ႔အလိုက္ ဦးဘ B.A., B.L ေဒၚလွ B.Sc., B.Ed စသျဖင့္ေရးၾကပါတယ္။ ေဆးပညာနဲ႔တိေမြးကုပညာ သင္လိုသူေတြဟာ Intermediate Part (A) and Part (B) မွာ Physics, Chemistry and Biology ယူခဲ့ရၿပီး ဥပစာ(ခ)တန္း ေအာင္ၿပီးသတ္မွတ္ ခ်က္နဲ႔ျပည့္စံုရင္ M.B.B.S ဘြဲ႔ရဖို႔ေနာက္ထပ္ ၅ ႏွစ္ထပ္တက္ရပါတယ္။ စုစုေပါင္း ၇ ႏွစ္ေပါ့။ B.Sc. (Vet) ဘြဲ႔ရဖို႔ေနာက္ထပ္ ၄ ႏွစ္ထပ္တက္ရပါတယ္။ စုစုေပါင္း ၆ ႏွစ္ ပါ။ အင္ဂ်င္နီယာအတတ္သင္လိုသူ ေတြဟာ Intermediate Part (A) and Part (B) မွာ Physics, Chemistry and Mathematics ယူခဲ့ရၿပီး ဥပစာ(ခ)တန္း ေအာင္ၿပီးသတ္မွတ္ခ်က္နဲ႔ျပည့္စံုရင္ B.Sc.(Engg) ဘြဲ႔ရဖို႔ေနာက္ထပ္ ၄ ႏွစ္ထပ္တက္ရ ပါတယ္။ စုစုေပါင္း ၆ ႏွစ္ပါ။ B.Sc.(Forestry) သစ္ေတာပညာ ဘြဲ႔နဲ႔ B.Sc.(Agri) စိုက္ပ်ိးေရးပညာ သင္ လို သူေတြဟာ Intermediate Part (A) and Part (B) မွာ Physics, Chemistry and Mathematics ဒါမွမဟုတ္ Physics, Chemistry and Biology ယူခဲ့ရၿပီး ဥပစာ(ခ)တန္း ေအာင္ၿပီးသတ္မွတ္ခ်က္ နဲ႔ျပည့္စံုရင္ ဘြဲ႔ရဖို႔ေနာက္ထပ္ ၃ ႏွစ္ထပ္တက္ရပါတယ္။ စုစုေပါင္း ၅ ႏွစ္ပါ။ သစ္ေတာပညာသင္လိုသူ ေတြဟာ မိုင္ ၂၀လမ္းေလွ်ာက္ျပၾကရၿပီး သူ႔ေခတ္သူ႔အေျခ အေနအရ ေက်ာင္းသားေတြကုိသာ တက္ ခြင့္ျပဳပါတယ္။ ေက်ာင္းသူေတြေလွ်ာက္ခြင့္မရွိပါ။ အဲဒီေခတ္က သြားဘက္ဆိုင္ရာေဆးပညာ ျမန္မာျပည္ မွာမသင္ႏိုင္ေသးပါ။

တိေမြးကုပညာဘြ႔ဲဟာ Bachelor of Science (Veterinary) (အခုေခတ္အေခၚ B.V.S, Bachelor of Veterinary Science) မို႔ ဘယ္သူကမွ ကိုယ့္နာမည္ေရွ႕မွာ “ေဒါက္တာ” မတတ္ရဲပါဘူး။ Bachelor ဘြဲ႔ မက Master of Science (Veterinary) ရထားတဲ့ဆရာႀကီးေတြေတာင္ ကိုယ့္ နာမည္ေရွ႕မွာ ေဒါက္တာ မတတ္ပါဘူး။ တတ္ရင္လဲ တကၠသိုလ္ဆီးနိတ္အဖြဲ႕နဲ႔တကၠသိုလ္ေကာင္စီ တို႔က လက္မခံပဲ အေရးယူမွာ ေသခ်ာပါတယ္။

ႏွစ္စဥ္ ဂြၽန္လမွာစာသင္တန္းေတြစဖြင့္ၿပီး မတ္လဆန္းမွာ အတန္းတင္စာေမးပြဲေတြစစ္ပါတယ္။ ပူျပင္းလွ တဲ့မတ္လကုန္ကစၿပီး ေမလကုန္ထိဟာ ေႏြရာသီေက်ာင္းပိတ္ရက္ေတြျဖစ္ပါတယ္။ ဂ်ြန္လမွာ ေနာက္ ဆက္တြဲစာေမးပြဲလုပ္ေပးတာေၾကာင့္ မတ္လစာေမးပြဲမွာမေအာင္သူေတြအတြက္ တစ္ႏွစ္မနာသြားေစႏိုင္ တဲ့အခြင့္အေရးရခဲ့ပါတယ္။

ရန္ကုန္တကၠသိုလ္နဲ႔မႏၲေလးတကၠသိုလ္တို႔ဟာ ပညာေရးဝန္ႀကီးရဲ႕ေအာက္မွာမရိွဘဲ ကိုယ္ပိုင္ အက္ ဥပေဒေတြအရ တကၠသိုလ္ဆီးနိတ္အဖြဲ႕နဲ႔တကၠသိုလ္ ေကာင္စီတို႔ကအုပ္ခ်ဳပ္ပါတယ္။ တကၠသိုလ္ ေကာင္စီမွာေက်ာင္းသားကိုယ္စားလွယ္ႏွစ္ေယာက္ပါပါတယ္။ ကိုယ္စားလွယ္ႏွစ္ေယာက္ကို ေက်ာင္း သားေတြကမဲေပးစံနစ္နဲ႔ေရြးခ်ယ္ရပါတယ္။ ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ဟာ မူအရ ရန္ကုန္တကၠသိုလ္အဓိပတိ၊ ဒု ဝန္ႀကီး ခ်ဳပ္ဟာ မူအရ မႏၲေလးတကၠသိုလ္အဓိပတိျဖစ္ေပမဲ့ ပညာေရး၊ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးကိစၥေတြမွာ ဝင္စြက္ေလ့မရွိ ပါ။

ေက်ာင္းသားဆႏၵျပပြဲမ်ားမၾကာခဏျဖစ္ေပၚေလ့ရွိေပမဲ့ ဘယ္အာဏာပိုင္ပုဂၢိဳလ္ကမွ တိုင္းျပည္ ေနာင္ေရး ဒုကၡေပးမဲ့ ဘုန္းေဘာလေအာ အေအာင္ေပးတဲ့စနစ္၊ ေက်ာင္းသားအခ်င္းခ်င္း ေသြးကြဲေစမဲ့စနစ္၊ ေက်ာင္းသားမ်ား မဆူပူၿပီးေရာ အစိုးရဆန္႔က်င္ေရးလုပ္တာကလြဲၿပီး က်န္ကိစၥမ်ားကို ႀကိဳက္သလိုလုပ္ ထားခြင့္၊ ဥပမာ ေက်ာင္းေဆာင္မ်ားထဲ ဖဲရိုက္။ အရက္ေသာက္။ မူးယစ္ေဆး၀ါး သံုးစြဲတာကို လ်စ္လ်ဴျပဳ ထားျခင္း စတာမ်ိဳး ခြင့္မျပဳခဲ့ၾကပါဘူး။

ဘုန္းေဘာလေအာ အေအာင္ေပးတာဆိုလို႔ “ဟယ္ရီတန္ ၇ တန္း” လို႔နာမည္တြင္သြားတဲ့ ၁၉၅၆ ခုႏွစ္က အစ္ိုးရစစ္ ၇ တန္း စာေမးပြဲတစ္ခုသာရွိခဲ့ဖူးပါတယ္။ စာေမးပြဲစစ္ေနတုန္း ေမးခြန္းေပါက္ၾကားၿပီး ေနာက္ တစ္ရက္မွာမွေျဖရမယ့္ဘာသာရပ္ရဲ႕ေမးခြန္းဟာတစ္ရက္ႀကိဳၿပီး ဗမာ့ေခတ္သတင္းစာမွာပါလာလို႔ အစိုးရ က စာေမးပြဲဖ်က္သိမ္းၿပီး ေနာက္မွထပ္က်င္းပမယ္လိုေၾကညာတယ္။ ေက်ာင္းသားေတြကမေက်နပ္လို႔ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ ဗဟန္းၿမိဳ႕နယ္မွာရွိတဲ့ဗမာ့ေခတ္သတင္းစာတိုက္ကိုခဲနဲ႔ေပါက္ရာက အဓိကရုဏ္းျဖစ္ၿပီး ရဲက ေသနတ္နဲ႔ပစ္လူစုခြဲရာမွာ စိန္ေပါလ္ေက်ာင္းသားေလး ဟယ္ရီတန္ (ေခၚ) ေမာင္ေမာင္ဟာ ဗဟန္းအစိုးရ အထက္တန္းေက်ာင္းေရွ႕မွာ ေသနတ္မွန္ၿပီးေသဆံုးသြားပါတယ္။ လူထုႀကီးပါ ပါလာမွာစိုးရိမ္ၿပီး ဝန္ႀကီး ခ်ဳပ္ဦးႏုက စာေမးပြဲ ေနာက္ထပ္မက်င္းပေတာ့ပဲ ေျဖသူအားလံုးကိုအေအာင္ေပးလိုက္ေၾကာင္းနဲ႔ ဟယ္ရီ တန္ ေသဆံုးရမႈကို စံုစမ္းေရးေကာ္မရွင္ဖြဲ႔ၿပီးစစ္ေဆး အေရးယူေပးမယ္ျဖစ္ေၾကာင္း ေၾကညာလိုက္လို႔ ေက်ာင္းသားေတြနဲ႔လူထုႀကီး ေက်နပ္သြားပါတယ္။ ေနာက္ ၆ လေလာက္ၾကာၿပီး ေရြးေကာက္ ပြဲ ႏိုင္ၿပီး ဖဆပလ အစိုးရဆက္အာဏာရလာခ်ိန္မွာ ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ဦးႏုက ေက်ာင္းသား ငါးေသာင္းေက်ာ္ကို စာေမး ပြဲမစစ္ပဲ အေအာင္ေပးမိတာ ေရြးေကာက္ပြဲနီးေနလို႔ ႀကံမိႀကံရာလုပ္ခဲ့ရတဲ့ ဖဆပလ အစိုးရရဲ႕အမွားပါ လို႔ဝန္ခံခဲ့ပါတယ္။ ၁၉၅၆ ခုႏွစ္က ၇ တန္း စာေမးပြဲမွာ ဘုန္းေဘာလေအာ အေအာင္ေပးမိတဲ့ ရလဒ္က ေတာ့ ၁၉၅၈ ခုႏွစ္န႔ဲ ၁၉၅၉ ခုႏွစ္ တန္းျမင့္ေက်ာင္းထြက္နွင့္တကၠသိုလ္ဝင္စာေမးပြဲေတြမွာ က်ရႈံးသူ မ်ား လာျခင္းပါဘဲ။ ၁၉၅၉ ခုႏွစ္က စာေမးပြဲေအာင္သူ ၃.၄% ပဲရွိပါတယ္။

ဖဆပလ အစိုးရေခတ္က စစ္ရဲတပ္မ်ားဟာ အစိုးရအဖြဲ႕၀င္ ဆိုရွယ္လစ္ပါတီရဲ႕ ခါးပိုက္ေဆာင္တပ္မ်ား လို႔ နာမည္ႀကီးပါတယ္။ တကၠသိုလ္ေက်ာင္းသားသမဂၢ ေရြးေကာက္ပြဲမ်ားမွာ လက္ဝဲသမားေတြလို႔ ဖဆ ပလ အစိုးရကသတ္မွတ္ထားတဲ့ “တပ္ဦး” က အၿမဲႏိုင္ကာ ဆိုရွယ္လစ္မ်ားေထာင္ေပးထားတဲ့ “ရဲေခါင္” ကို ေက်ာင္းသားထုႀကီးကမႀကိဳက္ၾကလို႔ မဲမေပးၾကပါဘူး။။ ဒါေၾကာင့္ ေအာက္တိုဘာေက်ာင္းတစ္လ ပိတ္ေရးစတဲ့ ေက်ာင္းသားသပိတ္မ်ား၊ ဆႏၵျပပြဲမ်ားကို ျပည္ထဲေရး၀န္ႀကီး ဗိုလ္ခင္ေမာင္ကေလး ကိုယ္ တိုင္ စစ္ရဲမ်ားကိုဦးစီးျပီးၿဖိဳခြဲကာ စစ္ရဲတပ္ဌာနခ်ဳပ္မွာ ေက်ာင္းသားစစ္ေဆး ညွင္းဆဲေရးစခန္း ဖြင့္ေလ့ ရွိေၾကာင္း စာေရးဆရာမႀကီး ေဒၚခင္ေဆြဦးရဲ႕ဝတၳဳေတြမွာပါတတ္ပါတယ္။

ဖဆပလ အစိုးရ ေခတ္က ဆိုးတယ္၊ ရက္စက္တယ္လို႔ နာမည္ဆိုးနဲ႔ေက်ာ္ၾကားခဲ့ဲ့ဲ့တဲ့ ျပည္ထဲေရး၀န္ႀကီး ဗိုလ္ခင္ေမာင္ကေလးေတာင္မွ ေနာက္တက္လာတဲ့ စစ္ အစိုးရအဆက္ဆက္ ေက်ာင္းသားေတြအေပၚ လုပ္ရက္တာေတြၾကည့္ၿပီး “ရက္စက္လွခ်ည္လားဟရို႕” လို႔ေအာ္ရပါလိမ့္မယ္။ ၁၉၅၉ အိမ္ေစာင့္အစိုးရ ေခတ္ကတည္းက ေက်ာင္းသားေခါင္းေဆာင္ေတြကို ဖမ္းၿပီး ကိုကိုးကြၽန္းပို႔ကာအစြယ္ျပခဲ့ပါၿပီ။ ဂ်ြန္လမွာ ေနာက္ဆက္တြဲစာေမးပြဲလုပ္ေပးတဲ့စနစ္ကိုလဲဖ်က္သိမ္းလိုက္ပါတယ္။ ကိုယ္တိုင္ဘြဲ႔မရခဲ့သူ ဗိုလ္ေနဝင္း က အိမ္ေစာင့္အစိုးရေခတ္ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ဘဝနဲ႔ ရန္ကုန္တကၠသိုလ္အဓိပတိတက္လုပ္ခဲ့တာဟာလဲ ေျပာစ မွတ္ႀကီးျဖစ္က်န္ခဲ့ပါတယ္။

၁၉၆၂ ခုႏွစ္မတ္လႏွစ္ရက္ေန႔ကစၿပီးစစ္အာဏာရွင္စနစ္ေပၚေပါက္လာတယ္။ “ဝန္ႀကီး”ဆိုတဲ့အေခၚဟာ ဗ်ဴရိုကရက္ဆန္တယ္ဆိုၿပီး “ဝန္ႀကီး”လို႔မေခၚပဲ “ဌာနတာဝန္ခံ” ဆိုတဲ့ေဝါဟာရသစ္တစ္ခုကို ထြင္ပါ တယ္။ အဂၤလိပ္လိုသံုးရာမွာေတာ့ Ministry, Minister စတဲ့ေဝါဟာရေတြကိုပဲသံုးပါတယ္။(“ဌာနတာဝန္ ခံ” ဆိုတဲ့ေဝါဟာရဟာ ၆ ႏွစ္ေလာက္သာခံၿပီး ေနာက္ေတာ့ဝန္ႀကီးလို႔ပဲျပန္သံုးပါတယ္)။ မိန္းမေပြတယ္၊ မိန္းမကိစၥရႈပ္တယ္လို႔နာမည္ႀကီးခဲ့တဲ့ အာဏာရွင္ ဗိုလ္ေန၀င္းက ၁၉၆၂ ခုႏွစ္ ေမလဆန္းမွာ ရန္ကုန္ တကၠသိုလ္ပါေမာကၡခ်ဳပ္ေဒါက္တာသာလွ သမိုင္းအုတ္စက္ကမိန္းမရြယ္တစ္ေယာက္နဲ႔ သတင္းႀကီးေန တဲ့ကိစၥနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ေဒါက္တာသာလွကိုု ေခၚေတြ႕ကာ “ေခါင္ကမိုးမလံုရင္ ဘယ္ေနရာမွ မိုးမလံုဘူး” လို႔ေျပာေတာ့ မဟုတ္မခံသမား ေဒါက္တာသာလွကလဲ “ကိုရႈေမာင္၊ က်ဳပ္ကိုလာဆံုးမေနရေအာင္ ခင္ဗ်ားကေရာ ဘာထူးလို႔လဲ။ ဘိန္းစားခ်င္းအတူတူ ေျပာင္းတစ္လံုးပိုမရွဴခ်င္ပါနဲ႔” လို႔ ဘုေတာတာနဲ႕ စကားေျပာအဆင္မေျပျဖစ္ၾကၿပီး ေဒါက္တာသာလွ ရာထူးကႏႈတ္ထြက္သြားပါတယ္။ ေနာက္ႏွစ္ရက္ ေလာက္အၾကာမွာ “ဦးကာအား ရန္ကုန္တကၠသိုလ္ ပါေမာကၡခ်ဳပ္အျဖစ္ ခန္႔အပ္လိုက္သည္” ပံု။ ဗိုလ္မႉး ခ်ဳပ္သန္းေဖ၊ ဌာနတာဝန္ခံ၊ ပညာေရးဝန္ႀကီးဌာန။ ဆိုတဲ့အမိန္႔ထြက္လာပါတယ္။ အရင္က ပါေမာကၡခ်ဳပ္ လို႔မေခၚခဲ့ပဲ “ဒုတိယအဓိပတိ” လို႔သာေခၚခဲ့တဲ့ မႏၲေလးတကၠသိုလ္မွာလဲ “ေဒါက္တာကိုကိုေလးအား မႏၲေလးတကၠသိုလ္ ပါေမာကၡခ်ဳပ္အျဖစ္ ခန္႔အပ္လိုက္သည္” ပံု။ ဗိုလ္မႉးခ်ဳပ္သန္းေဖ၊ ဌာနတာဝန္ခံ၊ ပညာေရးဝန္ႀကီးဌာန။ ဆိုတဲ့အမိန္႔ထြက္လာပါတယ္။ ဒီနည္းန႔ဲရန္ကုန္တကၠသိုလ္နဲ႔မႏၲေလးတကၠသိုလ္ တို႔ဟာ ပညာေရးဝန္ႀကီး ရဲ႕ေအာက္ကိုေရာက္သြားပါ ေတာ့တယ္။ ေနာက္သုံးရက္ေလာက္အၾကာမွာ “ရန္ကုန္တကၠသိုလ္ျမန္မာစာေပဌာနပါေမာကၡ ဦးဧေမာင္အား အၿငိမ္းစားယူခြင့္ျပဳလိုက္သည္။ ရန္ကုန္ တကၠသိုလ္ျမန္မာဘာသာဌာနပါေမာကၡ ဦးဝန္အား ၎၏မူလရာထူးျဖစ္ေသာ ရန္ကုန္တကၠသိုလ္ ဘာသာျပန္ႏွင့္စာအုပ္ထုတ္ေဝေရးဌာန၊ ဌာနႀကီးမႉးအျဖစ္ ေျပာင္းေရႊ႕ခန္႔အပ္လိုက္သည္။ ျမန္မာစာေပ ဌာနႏွင့္ျမန္မာဘာသာဌာနတုိ႔ကို ျပန္လည္ပူးေပါင္းေစလိုက္ၿပီး ယခင္ကအတိုင္း ျမန္မာစာဌာနဟုသာ ေခၚတြင္ေစရမည္။ ျမန္မာစာေပဌာနကထိကဦးေမာင္ေမာင္ႀကီးအား ျမန္မာစာဌာနပါေမာကၡအျဖစ္ခန္႔ အပ္လိုက္သည္”။ ပံု။ ဗိုလ္မႉးခ်ဳပ္သန္းေဖ၊ “ဌာနတာဝန္ခံ”၊ ပညာေရးဝန္ႀကီးဌာန။ ဆိုတဲ့အမိန္႔ထြက္လာ ပါတယ္။

ပါေမာကၡဦးဧေမာင္နဲ႔ ဗိုလ္မႉးခ်ဳပ္သန္းေဖတို႔ဟာ ေက်ာင္းေနဘက္သူငယ္ခ်င္းေတြမို႔ အလြန္ခင္ၾကတယ္။ဗိုလ္မႉးခ်ဳပ္သန္းေဖဟာ မလုပ္ခ်င္ပဲ “အထက္အမိန္႔”ေၾကာင့္လုပ္ရတယ္ဆိုတဲ့သတင္းထြက္လာပါတယ္။ ေနာက္ဆယ္ရက္ ေလာက္အၾကာမွာ ေတာ္လွန္ေရးေကာင္စီဝင္နဲ႔ဒုစစ္ဦးစီးခ်ဳပ္(ေရ) ဗိုလ္မႉးခ်ဳပ္သန္းေဖ၊ “ဌာနတာဝန္ခံ”၊ ပညာေရးဝန္ႀကီးဌာနဟာႏွလံုးေရာဂါနဲ႔ ကြယ္လြန္တဲ့အေၾကာင္းသတင္းနဲ႔ ေတာ္လွန္ေရး ေကာင္စီဝင္ နဲ႔ က်န္းမာေရးဝန္ႀကီးဌာန “ဌာနတာဝန္ခံ” ဗိုလ္မႉးႀကီးလွဟန္ကို ပညာေရးဝန္ႀကီးဌာန အတြက္ပါ “ဌာန တာဝန္ခံ” အျဖစ္ခန္႔အပ္ေၾကာင္း၊ ေတာ္လွန္ေရးေကာင္စီဥကၠဌ ဗိုလ္ေနဝင္းရဲ႕အမိန္႔လဲ ထြက္လာပါ တယ္။

၁၉၆၂ႏွစ္ ဇူလိုင္လ ၇ ရက္မွာ ေက်ာင္းသားမ်ား ဆႏၵျပပြဲကို ဂ်ီသရီး ေမာင္းျပန္ေသနတ္မ်ား အသံုးျပဳ ကာ ရက္ရက္စက္စက္ ၿဖိဳခြင္းခဲ့ပါတယ္။ ေနာက္တစ္ေန႔မနက္အေစာႀကီးမွာ ေက်ာင္းသားသမဂၢ အ ေဆာက္အဦကို မိုင္းဗံုးမ်ားျဖင့္ ေဖာက္ခြဲဖ်က္ဆီးရံုနဲ႔ အားမရေသးဘဲ ညပိုင္းမွာ အာဏာရွင္ ဗိုလ္ေန၀င္း က “ဒါဟာရွိတဲ့အား တစ္စိတ္တစ္ပိုင္း ထုတ္သံုး ၿပီးႏိွမ္နင္းတာဘဲရွိေသးတယ္။ ဒီ့ထက္လြန္လာရင္ ဓါးကို ဓါးခ်င္း။ လွံကို လွံခ်င္း ရင္ဆိုင္ရန္ အသင့္ရွိ တယ္” လို႔ျမန္မာ့အသံကအသံလႊင့္ၿပီး “ကြၽန္းျပန္ လူမိုက္ ဓါးႀကိမ္း ႀကိမ္း”သလို ျပည္သူလူထုႀကီးကို ၿခိမ္းေျခာက္ျပခဲ့ပါတယ္။ စစ္အစိုးရကေနာင္ေက်ာင္းသားေတြ ဆူပူမႈလုပ္ရင္ တကၠသိုလ္ေတြကိုပိတ္ပစ္ၿပီး ျမန္မာျပည္မွာ တကၠသိုလ္ေတြ မထားေတာ့ဘူးလို႔လဲေျပာပါ တယ္။ အဲဒီအခ်ိန္ကတည္းက စစ္အစိုးရဟာ တိုင္းျပည္ေနာင္ေရး ဘာမွမစဥ္းစားေတာ့ပဲ မိ်ဳးခ်စ္စိတ္၊ ျပည္ခ်စ္စိတ္ထက္ သူတို႔အာဏာတည္ၿမဲေရးသာ စဥ္းစားခဲ့တယ္ဆိုတာ လက္ေတြ႕ျပေနပါတယ္။

ႏွစ္လေလာက္အၾကာမွာ ေက်ာင္းေတြျပန္ဖြင့္ေတာ့လဲ ေက်ာင္းသားတိုင္း ပုဆိုးနဲ႔တိုက္ပံုအကႌ် ဝတ္ရ မယ္။ ေဘာင္းဘီဝတ္ရင္ “နက္တိုင္” တပ္ရမယ္။ ေက်ာင္းသူေတြလဲ အကႌ်လက္ရွည္ထူထူဝတ္ရမယ္။ အကႌ်ပါးပါးနဲ႔အကႌ်လက္ျပတ္မဝတ္ရ။ ဆရာေတြ၊ ဆရာမေတြကၾကည့္ထိန္းရမယ္။ စည္းကမ္းအတိုင္း ဝတ္မလာသူေတြကို စာသင္ခန္းထဲဝင္ခြင့္မျပဳရ။ စတဲ့အမိန္႔ေတြထုတ္ပါတယ္။

၁၉၆၂ေလာက္က အဆိုေတာ္ကိုမင္းေနာင္ဆိုခဲ့ဲ့တဲ့ “တကၠသိုလ္ေက်ာင္းသူတစ္ဦး”ဆိုတဲ့သီခ်င္းမွာ “တကၠ သိုလ္ေက်ာင္းသူတစ္ဦး၊ လွပံုထူးသမွ်၊ ေတြ႔ရဖူးသည္မွာ၊ တစ္ပတ္လိွ်ဳဆံထံုးေက်ာ့မွာ၊ တစ္ပြင့္ပန္းပန္ ကာ၊ လက္ရွည္ထူထူကေလးဝတ္ကာ ——” လို႔ပါပါတယ္။ အဲဒီသီခ်င္းနဲ႔ရႈမဝရုပ္ရွင္က ေမာင္ယဥ္ေထြး နဲ႔ စမ္းစမ္းေအးတို႔ရဲ႕ပထမဆံုးကား “ေရႊရင္သိမ္းသစ္” ဇာတ္သိမ္းပိုင္းေလာက္မွာ စမ္းစမ္းေအး ဝတ္စား ပံုကို ၾကည့္ရင္ေတာ့ “အားလံုးေကာင္းပါသည္ခင္ဗ်ား” ေပါ့။ ဒါေပမဲ့တကဲ့လက္ေတြ႔မွာေတာ့ ဆင္းရဲတဲ့ ေက်ာင္းသားေတြမွာ တိုက္ပံု အကႌ်အမ်ားဆံုးႏွစ္ထည္ေလာက္ပဲတတ္ႏိုင္ေတာ့ မိုးတြင္းႏွစ္ရက္ေလာက္ ဆက္ၿပီးမိုးမိလိုက္ရင္ လဲစရာတိုက္ပံုအကႌ်မရွိ၊ ေက်ာင္းေရာက္ျပန္ရင္လဲ တိုက္ပံုအကႌ်ဝတ္မထားေတာ့ ဆရာေတြက စာသင္ခန္းထဲ ဝင္ခြင့္မျပဳနဲ႔ ဒုကၡေရာက္ၾကရရွာတယ္။ ပူအိုက္တဲ့ေန႔ေတြမွလဲ “နက္တိုင္” တို႔၊ တိုက္ပံုအကႌ်တို၊႔ လက္ရွည္ထူထူကေလးတို၊႔ ဝတ္ထားရေတာ့ ေခြၽးတစ္လံုးလံုး၊ ေခြၽးနံ႔တစ္ေထာင္း ေထာင္းနဲ႔ေပါ့။ အတန္းတင္စာေမးပြဲေတြကလဲေႏြရာသီမတ္လမွာဆိုေတာ့ အပူဒါဏ္မွာအဝတ္အစားက “ဗူးေလးရာဖရံုဆင့္” ျဖစ္ၿပီး က်က္မွတ္ထားတာေမ့ကာ စာေမးပြဲက်ခဲ့ရသူေတြလဲရွိခဲ့ပါတယ္။

ေက်ာင္းသားလႈပ္ရားမႈကေတာ့ ရပ္တန္ ့မသြားပဲ ၁၉၆၃ခု ႏို၀င္ဘာလမွာ အျပင္းထန္ဆံုး အဆင့္ကို ေရာက္ရွိလာလို႔ စစ္အာဏာပိုင္တို ့က ရန္ကုန္ တကၠသိုလ္ လက္ေအာက္ခံ ဝိဇၨာ မဟာဌာန၊ သိပၸံ မဟာ ဌာနနဲ႔ လူမႈေရး သိပၸံမဟာဌာန (ေနာင္ စီးပြါးေရးတကၠသိုလ္) တို ့ကို ရက္အကန္ ့အသတ္မရွိ ပိတ္ပစ္ လို္က္ၿပီး ေဆးပညာမဟာဌာန၊ အင္ဂ်င္နီယာ မဟာဌာနနဲ႔ ပညာေရး မဟာဌာနတို ့ကိုေတာ့ ဆက္ဖြင့္ ထားခဲ့ပါတယ္။ ေက်ာင္းသားမ်ားကို ေသြးခြဲ အုပ္ခ်ဳပ္လိုက္ျခင္း (Divided and Rule) ရဲ႕အစ ပထမပါ။ ဒါေပမဲ့ ေက်ာင္းသား ဆႏၵျပမႈမ်ားဟာ မႏၱေလးတကၠသိုလ္၊ နယ္ေကာလိပ္မ်ားနဲ႔ ဂ်ီတီအိုင္ေခၚ အစိုးရ စက္မႈလက္မႈ သိပၸံအထိ ကူးစက္သြားလို႔ မႏၱေလးတကၠသိုလ္ လက္ေအာက္ခံ ေဆးပညာမဟာဌာနနဲ႔ စိုက္ပ်ိဳးေရး မဟာဌာနကလြဲၿပီး က်န္ဌာနအားလံုးကို တစ္ႏွစ္နီးပါး ပိတ္ထားခဲ့ပါတယ္။

၁၉၆၃ခု ႏိုဝင္ဘာလမွာ ဖဆပလ(တည္ၿမဲ) ေခါင္းေဆာင္ဦးဗေဆြက “ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေနဝင္းဟာ ပါးစပ္ကသာ ေရွ႕သို႔လို႔ အာေပါက္ေအာင္ ေအာ္ေနေပမဲ့၊ လက္ေတြ႕လုပ္ေနတာက ေနာက္သို႔ေတြခ်ည္းျဖစ္ေနတယ္။ ဒါေၾကာင့္ တိုင္းျပည္၊ လူမ်ိဳး၊ ဘာသာ၊ သာသနာနဲ႔ တပ္မေတာ္ရဲ႕ေရွ႕ေရး၊ ေကာင္းႀကိဳး စတာေတြကို တကယ္ေတြးရင္၊ တကယ္ေစတနာရွိရင္ ရာထူးကအျမန္ဆံုးႏႈတ္ထြက္ပါ၊ ေတာ္လွန္ေရးေကာင္စီကို ဖ်က္သိမ္းၿပီး ပါတီစံုေရြးေကာက္ပြဲလုပ္ပါ”လို႕ေျပာလိုက္ပါတယ္။ ဘာရမလဲ၊ က်ားႀကီးဗေဆြရဲ႕ “ေနာက္ သို႔” ဆိုတဲ့ မိန္႔ခြန္းေဟာၾကားၿပီး ရက္အနည္းငယ္အၾကာမွာ အာဏာရူးႀကီး ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေနဝင္းက အာဏာ သိမ္းတဲ့အခ်ိန္က မဖမ္းေသးပဲထားခဲ့တဲ့ တည္ၿမဲဖဆပလေခါင္းေဆာင္ေတြ၊ ဗုိလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းရဲ႕ ဗမာ့ တပ္မေတာ္မွာဒုတိယစစ္ေသနာပတိနဲ႔ျမန္မာျပည္လြတ္လပ္ေရးရခ်ိန္မွာ ဒုတိယဝန္ႀကီးခ်ဳပ္နဲ႔ကာကြယ္ ေရးဝန္ႀကီးျဖစ္ခဲ့တဲ့ဗိုလ္္လက္်ာ၊ စာေရးဆရာမႀကီးဂ်ာနယ္ေက်ာ္မမေလး အစရွိတဲ့ ႏိုင္ငံေရးအေျခခံရွိသူ ရာနဲ႔ခ်ီၿပီး ဖမ္းတဲ့အျပင္ ျမန္မာတစ္ၿပည္လံုးမွာ မဆလကလြဲၿပီး က်န္ပါတီအားလံုးကို ဖ်က္သိမ္းခိုင္းလိုက္ ၿပီး တစ္ပါတီအာဏာရွင္စံနစ္နဲ႔ အုပ္ခ်ဳပ္ေတာ့တာေပါ့။ တကယ္ေတာ့ဗိုလ္္လက္်ာဟာ ၁၉၄၇ ခု ဒီဇင္ဘာ လအကုန္ပိုင္း လြတ္လပ္ေရးမရခင္ရက္ပိုင္းအလိုမွာ ဗိုလ္ေနဝင္းကို ဒုတိယဗိုလ္မႉးႀကီးအဆင့္က ဗိုလ္မႉး ခ်ဳပ္အဆင့္ကို ရာထူးတစ္ဆင့္ေက်ာ္တင္ေပးခဲ့တဲ့အျပင္ ၁၉၄၈ ခု လြတ္လပ္ေရးရၿပီးေတာ့လဲ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ အဆင့္ကို ရာထူးတင္ေပးကာ ဒုတိယစစ္ေသနာပတိ ခန္႔ေပးခဲ့သူပါ။ တည္ၿမဲဖဆပလေခါင္းေဆာင္ ဦးဗ ေဆြနဲ႔ဦးေက်ာ္ၿငိမ္းတို႔ဟာလဲ ၁၉၄၉ ခု မွာ ကရင္လူမ်ိဳး ဒုတိယဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီးစမစ္ဒြန္းကို စစ္ေသနာပတိ အျဖစ္က အတင္းပင္စင္ေပးပစ္ၿပီး ဗိုလ္ေနဝင္းကို စစ္ေသနာပတိျဖစ္လာေစတဲ့အျပင္ ေနာက္ပိုင္း ဗိုလ္ ေနဝင္းက လင္ရွိမယားေဒၚခင္ေမသန္းကိုယူလို႔ ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ဦးႏုက ဗိုလ္ေနဝင္းကို စစ္ေသနာပတိအျဖစ္ က ျဖဳတ္ဖို႔လုပ္ထားတုန္းကလဲ အတင္းဝင္ကယ္ခဲ့ဖူးတဲ့ ေက်းဇူးရွင္ေတြပါ။

တကၠသိုလ္ေတြတစ္ႏွစ္နီးပါးပိတ္ထားတုန္းေက်ာင္းသားမ်ား ၿငိမ္၀ပ္ပိျပားေရးအတြက္ ဗိုလ္ေန၀င္းက ဘူမိေဗဒပါေမာကၡဘဝက ပညာေရးဌာနအတြင္း၀န္ျဖစ္လာတဲ့ (ေနာင္၀န္ႀကီး ျဖစ္လာမည့္) ေဒါက္တာ ညီညီကို တာ၀န္ေပးလိုက္တယ္။ ေဒါက္တာညီညီနဲ႔ အေပါင္းပါမ်ားကလဲ “စနစ္သစ္ ပညာေရး” ဆိုတာ ႀကီးကို အေကာင္အထည္ ေဖာ္လိုက္ၾကပါေတာ့တယ္။ နီးရာဓားေၾကာက္ရလို႔ “ေဗာင္းေတာ္ၿငိမ့္ စိတ္ ေတာ္သိ”လိုက္ရတာလား။ “တိုင္းျပည္ေနာင္ေရးဘာျဖစ္ျဖစ္ မိမိတို ့လူစု စစ္အာဏာရွင္လက္က်န္ အရိုး အရင္း စားရနည္းလား”။ “ဘယ္သူ ေသေသငေတမာၿပီးေရာ”ဆိုတဲ့ တစ္ကိုယ္ေကာင္းစိတ္နဲ႔ လုပ္ခဲ့ၾက တာလား။ ဆိုတာကိုေတာ့ ကာယကံရွင္ေတြသာအသိဆံုးျဖစ္ပါလိမ့္မယ္။

စာသင္ႏွစ္ကိုလဲ ဂြၽန္လမွာမစေတာ့ပဲႏိုဝင္ဘာလလာက္မွစၿပီး စက္တင္ဘာလမွာ အတန္းတင္စာေမးပြဲ ေတြစစ္ပါတယ္။ ေက်ာင္းပိတ္ရက္ေတြက ေအာက္တိုဘာနဲ႔ဧၿပီလေတြျဖစ္သြားေတာ့ ပူျပင္းလွတဲ့မတ္လ နဲ႔ေမလမွာစာသင္ရလု႔ိ ဆရာ၊ ဆရာမေတြေရာ ေက်ာင္းသူေက်ာင္းသားေတြပါ ပင္ပန္းၾကပါတယ္။ မူလတန္းကတကၠသိုလ္ဝင္တန္းအထိကေတာ့အရင္အတိုင္း ႏွစ္စဥ္ ဂြၽန္လမွာစာသင္တန္းေတြစဖြင့္ၿပီး မတ္လဆန္းမွာ အတန္းတင္စာေမးပြဲေတြစစ္လို႔ ဆယ္တန္းေအာင္ကာစ ကေလးေတြဟာ ႏွစ္စဥ္ ၆ လ ေလာက္ အခိ်န္အလကားကုန္ခဲ့ရပါတယ္။

ေဒါက္တာညီညီရဲ႕ စနစ္သစ္ပညာေရးႀကီးမွာ

(၁) ယခင္ မဟာဌာနမ်ားကို Institute ေခၚ ပညာရပ္တစ္ခုတည္းကို သင္ေပးတဲ့ တကၠသိုလ္ကေလးမ်ား အျဖစ္ ေျပာင္းလဲဖြင့္လွစ္ရန္။ (ေက်ာင္းမ်ားကြဲသြားလို႔ ေက်ာင္းသားမ်ား ေသြးကြဲေစရန္ ရည္ရြယ္ခ်က္)။

(၂) တကၠသိုလ္၀င္တန္းေအာင္ရင္အမွတ္အမ်ားဆံုးရသူမ်ားကို ေဆးပညာမဟာဌာန တစ္ျဖစ္လဲ ေဆး တကၠသိုလ္မ်ားသို ့၀င္ခြင့္ျပဳရန္။ ဒုတိယ အဆင့္ရွိသူမ်ားကို အင္ဂ်င္နီယာ မဟာဌာန တစ္ျဖစ္လဲ စက္မႈ တကၠသိုလ္မွာ တက္ခြင့္ျပဳရန္။ (ဒီနည္းနဲ႔ ေက်ာင္းသားေတြ တစ္ဦးကို တစ္ဦးငံု ့ၾကည္ ့ၾကည့္ၾကၿပီး ေသြး ကြဲသြားေစရန္ရည္ရြယ္ခ်က္)။

ဒီနည္းက ေနာင္အခါမွာ ထိေရာက္သင့္သေလာက္ ထိေရာက္သြားပါတယ္။ ေဆးတကၠသိုလ္ေက်ာင္း သားမ်ားက ဝိဇၨာႏွင့္ သိပၸံ တကၠသိုလ္ကို “အမႈိက္ပံုး”လို႔ ေနာက္ေျပာင္ေခၚၾကပါေတာ့တယ္။ တစ္ခါက သမိုင္းရွိ တကၠသိုလ္မ်ား အားကစားကြင္းမွာ ပညာေရး တကၠသိုလ္ အမ်ိဳးသမီး ေဘာလီေဘာအသင္းနဲ႔ ဝိဇၨာႏွင့္ သိပၸံ အမ်ိဳးသမီး အသင္း ယွဥ္ၿပိဳင္ၾကရာမွာ ၀ိဇၹာႏွင့္ သိပၸံ ေက်ာင္းသားမ်ားက “ဆရာမေတြ လင္ လိုခ်င္ သမိုင္းကြင္းကို၀င္” ဆိုၿပီး စၾကရာ ဆရာမေလာင္းမ်ားက “RASU ေက်ာင္းသား မစဥ္းစား။ ပ်ာတာ ခိုင္းဖို ့ထား” လို႔ ျပန္ႏွိမ္ၾကပါတယ္။

(၃) ေက်ာင္းသားမ်ား တကၠသိုလ္တြင္ ၾကာရွည္ မေနႏိုင္ေစရန္ စာေမးပြဲတြင္ လူတိုင္းေလာက္နီးနီး အေအာင္ေပးရန္။

ဒီနည္းေၾကာင့္ တကၠသိုလ္မ်ားဟာ ဘြဲ ့လက္မွတ္ထုတ္ေပးတဲ့ စက္ရံုႀကီးမ်ားသဖြယ္ ျဖစ္သြားၿပီးဘြဲ ့ရမ်ား ဆရာ ျဖစ္လာတဲ့အခါ “မတတ္သူက မသိသူကိုသင္ေပး” သလိုျဖစ္သြားလို႔ ပညာရည္ အဆင့္အတန္း အလြန္နိမ့္က်သြားပါေတာ့တယ္။

အထက္ပါကိစၥနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး စာေရးသူက ၁၉၇၀ ခုႏွစ္မ်ားမွာ တစ္ခ်ိန္ကကိုယ့္ဆရာျဖစ္ခဲ့ဖူးတဲ့ ပါေမာ ကၡႀကီး တစ္ဦးကို တင္ျပခဲ့ဖူးပါတယ္။ “ဆရာရယ္ ကၽြန္ေတာ္တို ့ေခတ္က ဆရာစစ္တာ ၾကမ္းလြန္းလို ့ “F” ထိၿပီးေက်ာင္းကထြက္သြားရရွာတဲ့ ကၽြန္ေတာ္တို ့ သူငယ္ခ်င္းေတြဟာ ခုေခတ္ေက်ာင္းသားေတြ ထက္ အမ်ားႀကီးသာပါတယ္” လို႔ ေျပာလိုက္မိေတာ့၊ ပါေမာကၡႀကီးက “ဒါေတာ့ ငါလဲ ဘာတတ္ႏို္င္မလဲ ကြ။ မင္းတို႔ေခတ္ကပညာေရးေပၚလစီက တတ္မွအေအာင္ေပးရမယ္ဆိုေတာ့ စာေမးပြဲတြကလဲခက္ၿပီး က်သူမ်ားတာေပါ့။ ခုေခတ္ ေပၚလစီက ဒီလိုျဖစ္ေနတာကုိး” လို႔ ျပန္ေျဖပါတယ္။ ကၽြန္ေတာ္ကထပ္ၿပီး “ဆရာတို ့ ဒီကိစၥကို ေဆြးေႏြးၾကဖို ့ ေတာ္ၿပီထင္တယ္။ အခုဆို တုိင္းျပည္ရဲ့ ပညာေရးဟာ ပ်က္စီးျခင္း လမ္းေပၚေရာက္ေနၿပီ။ ေနာင္ဆိုရင္ အဖတ္ဆယ္မရ ျဖစ္ေတာ့မယ္” ဟု ေျပာလိုက္ရာ ဆရာႀကီးက “ေဟ့ ေကာင္။ ငါ့ကို ပင္စင္ပါျပဳတ္ၿပီး အိုႀကီးအိုမေရာက္မွ ေထာင္ထဲသြားၿပီး အႏွိပ္စက္ခံရေအာင္ မင္းက ေခ်ာက္တြန္းေနတာလား” လို႔သာ ျပန္ေျပာရွာပါေတာ့တယ္။

(၄) ေက်ာင္းသားေတြ ဆႏၵမျပလွ်င္ ၿပီးေရာ။ ေက်ာင္းတက္တက္ မတက္တက္။ ဖဲရိုက္ရိုက္။ အရက္ ေသာက္ေသာက္။ ေဆးေျခာက္ရွဴရွဴ။။ ဖာေခၚခ်ခ်။ နံပတ္ဖိုး ထိုးေနၾကလဲ မျမင္ဟန္ေဆာင္ေနရန္။ ဒီအခ်က္ေၾကာင့္ HIV Positive ျဖစ္သူ မ်ားျပားလာျခင္း။

(၅) ေဒါက္တာ ညီညီက “ဆိုရွယ္လစ္ ႏိုင္ငံတည္ေဆာက္ေနၿပီ ျဖစ္လို ့ အျမတ္ႀကီးစားစနစ္ဦးစားေပးတဲ့ ဘဲဥတစ္ဒါဇင္ကို တစ္က်ပ္ျဖင့္၀ယ္ၿပီး တစ္လံုးကို ၁၀ျပားျဖင့္ ျပန္ေရာင္းေသာ္ မည္မွ် ျမတ္မည္နည္း ဆို တဲ့ ဂဏန္းသခ်ၤာမ်ိဳး။ ေလာကသာရပ်ိဳ ့ပါ ၾကြက္ေသတစ္ခု၊ အရင္းျပဳ၍၊ ၾကြယ္မႈတတ္ဆံုး၊ သူေဌးထံုးကို၊ ႏွလံုးမူလွ်က္၊ ႀကံစည္လွ်က္ျဖင့္၊ သူ ့ထက္ကဲလြန္၊ ၾကြယ္ေစမင္း။ ဆိုတဲ့ လကၤာမ်ိဳးကို မသင္ေစေတာ့ဖို ့ ညႊန္ၾကားထားပါတယ္ လို႔ အခမ္းအနားတခုမွာ မိန္ ့ခြန္းေခၽြလိုက္ပါတယ္။

ျမန္မာ့ေရွးရိုးစဥ္လာဆိုစကားကေတာ့ “ဂဏန္းမသင္၊ လာဘ္မျမင္၊ ကူးလွ်င္ရႈံးမည္မွတ္” လို႔ အတိအက် ဆိုထားပါတယ္။

၁၉၈၇ ခုႏွစ္မွာ ေဒ၀ါလီခံကာ LDC (ဖြံ ့ၿဖိဳးမႈအနည္းဆံုး ႏိုင္ငံမ်ား စာရင္း၀င္) အျဖစ္ ေလွ်ာက္ထားခဲ့ရၿပီး ၁၉၈၈ ခုႏွစ္မွာ လူထု အံုၾကြမႈႀကီး ျဖစ္ေပၚလာတာ မဆန္းေတာ့ပါ။

(၆) တကၠသိုလ္ေတြမွာ အရင္က အဂၤလိပ္ဘာသာနဲ႔ သင္ေနရာက ျမန္မာဘာသာနဲ႔ ေျပာင္းလဲ သင္ယူ ေစရာ စာအုပ္စာတမ္းမရွိလို႔ လအနည္းငယ္အတြင္းမွာ အတင္း ဘာသာျပန္ခိုင္းလိုက္ေတာ့ တခ်ိဳ႕ ေ၀ါ ဟာရမ်ားကို ျမန္မာလို ဘယ္လို ေခၚတယ္ဆိုတာ ဘာသာျပန္ဆိုသူ ဆရာမ်ားကိုယ္တိုင္ အေသအခ်ာ မေတြးႏိုင္ေတာ့ဘဲ သင့္သလို ဘာသာျပန္လိုက္ရာမွာ ျမန္မာစကားကို ျမန္မာတို ့ နားမလည္ႏိုင္တဲ့ ေ၀ါ ဟာရသစ္မ်ား ထြက္ေပၚလာပါတယ္။

ကြယ္လြန္သူ ျမန္မာစာပါေမာကၡေဟာင္း ဦး၀န္ေခၚ ဆရာႀကီး မင္းသု၀ဏ္က အက်ယ္ ေရးခဲ့ၿပီးလို႔ ဥပမာ ၂ ခု သာတင္ျပပါမယ္။

ပထမတစ္ခု။ New born baby ကို ဆရာ၀န္မႀကီးတဦးက တိုက္ရိုက္ “ဖြားသစ္စကေလး” လို႔ ဘာသာ ျပန္ လိုက္ပါတယ္။ ျမန္မာ့ရိုးရာမွာ “ေမြးကင္းစကေလး” ဆိုတဲ့စကားလံုး၊ “ကေလးေပါက္စ”၊ “ေမြးခါစ ကေလး” စတဲ့ေဝဟာရေတြ ရွိၿပီးျဖစ္ပါတယ္။ ေတာအရပ္ကမိရိုးဖလာ လက္သည္အေဒၚႀကီးမ်ား ၾကား ရင္ေတာ့ “ေတြ ့ဘူးေပါင္။ ႀကံဳဘူးေပါင္။ ၾကားဘူးေပါင္ေတာ္။ ဖြားသစ္စက ကေလးရယ္လို ့။ ေမြးကင္းစ ကေလးတို႔ ကေလးေပါက္စတို႔ ေမြးခါစကေလးတို႔ဘဲ ၾကားဘူးပါရဲ့” လို႔ ေျပာၾကမွာ ေသခ်ာပါတယ္။

ဒုတိယ ဥပမာ။ သိပၸံနဲ႔ အင္ဂ်င္နီယာအတတ္တို ့မွာ သံုးတဲ့ Adsorption ဆိုတဲ့ စကားလံုးကို ျမန္မာလို တိုက္ရိုက္ “ကပ္တင္ျခင္း” လို႔ ဘာသာျပန္လိုက္ၾကပါတယ္။ ၁၉၇၀ ခုႏွစ္မ်ားက ဘာသာျပန္ခဲ့သူ ဆရာ ႀကီး သူ႔ ကားနဲ႔ ကြၽန္ေတာ့္ကိုတင္သြားတုန္း မိုးတြင္းမိုးရြာၿပီး ကားေရွ႕မွန္မွာ ေရေငြ ့မ်ား ရိုက္ေနၿပီး ေရွ႕ ့ကို မျမင္ရေတာ့ပါ။ အဲဒီအခါ မွာ ပါေမာကၡႀကီးက “ေဟ့ေကာင္။ ေရွ ့မွန္ ေရေငြ ့ရိုက္ေနၿပီ။ ဘာမွ မျမင္ ရေတာ့ဘူး။ အ၀တ္နဲ ့သုတ္ပါဦးကြ။ ေတာ္ေတာ္ ၾကာ ကားတိုက္ၿပီး မင္းေရာ ငါပါ ၾကြသြားလိမ့္မယ္” လို႔ ေျပာပါတယ္။ ကၽြန္ေတာ္က အ၀တ္နဲ ့ ေရေငြ ့မ်ားကို သုတ္ရင္း “ဆရာ ဒါ အဂၤလိပ္လို Adsorption ျဖစ္တာမဟုတ္လားလို႔ ေမးလိုက္ေတာ့၊ ဆရာႀကီးက “ဒါေပါ့ကြ၊ မင္းဒီေလာက္မွမသိရင္ ႏိုင္ငံျခားကရ လာတဲ့ဘြဲ႔ေရာ ျမန္မာျပည္ကဘြဲ႔ပါျပန္သိမ္းရမယ္ထင္တယ္” လို႔ေနာက္လိုက္လို႔ “ကြၽန္ေတာ့္ဘြဲ႔ျပန္မသိမ္း ခင္ တစ္ခုရွင္းျပပါအုန္း။ ဒါကို ဆရာဘာေၾကာင့္ ေရေငြ ့ေတြ ကပ္တင္ေနတာလို ့ မေျပာတာလဲ။ စာအုပ္ ေတြထဲမွာေတာ့ ကပ္တင္ျခင္းလို ့ ဘာသာျပန္ထားတယ္ မဟုတ္လား” လို႔ ေမးလိုက္ေတာ့မွ ဆရာႀကီး က “ဦးရွံစားလိုေပါ့ကြာ။ မွားတဲ့အခါလည္း မွားေပမေပါ့” လို႔သာ ဆိုရွာပါေတာ့တယ္။

ေနာက္ဆံုး ၁၉၈၀ ခုႏွစ္ေက်ာ္ကာလမ်ားက ဗုိလ္ေန၀င္း၏ အခ်စ္ေတာ္ သမီး ခင္စႏၵာ၀င္း စကၤာပူတြင္ စာေမးပြဲ သြားေျဖရာမွာ အဂၤလိပ္စာ ညံ့ဖ်င္းမႈေၾကာင့္ စာေမးပြဲက်ေလေတာ့မွ အာဏာရွင္ႀကီးရဲ႕ တစ္ ခ်က္လႊတ္အမိန္ ့နဲ႔ တကၠသိုလ္မ်ားမွာ အဂၤလိ္ပ္ဘာသာနဲ႔သင္ရျပန္ေတာ့တယ္။ ဒါေပမဲ့ ဆရာရွားပါးမႈနဲ႔ ႀကံဳရပါေတာ့တယ္။ အမွတ္ (၇)မွာ ရွင္းျပပါမယ္။

(၇) စစ္အစိုးရနဲ႔ မဆလေခၚ “ျမန္မာ့ဆင္းရဲမြဲေတမႈ လမ္းစဥ္”တို ့ေၾကာင့္ ပညာတတ္အမ်ားစုဟာ ၁၉၆၇ ခုေလာက္ကစၿပီး ျမန္မာႏိုင္ငံကို စြန္ ့ခြါကာ “ေရၾကည္ရာ ျမက္ႏုရာ”ကို ရွာၾကရပါေတာ့တယ္။။ ဗိုလ္ေန ၀င္း ေစလႊတ္ထားတဲ့ ပညာေတာ္သင္မ်ားထဲကလဲ ၂၅ ရာခိုင္ႏႈန္းေလာက္ဟာ ျမန္မာျပည္ကို ျပန္မလာ ၾကေတာ့ပါဘူး။ ျပန္လာသူ ၇၅ ရာခိုင္ႏႈန္း ေလာက္ထဲမွာလဲ တစ္၀က္ေလာက္ဟာ အုပ္ခ်ဳပ္သူ စစ္ဗိုလ္ မ်ားက အရပ္သားမ်ားကို “ကၽြန္ႏွင့္ သခင္ပမာ” ဆက္ဆံေနမႈကို မခံႏိုင္ေတာ့ပဲ ႏိုင္ငံျခားကိုျပန္ထြက္ၾက ပါတယ္။ ဒီလိုနဲ႔ ျမန္မာျပည္မွာ ဆရာေကာင္းရွားပါးကုန္ပါေတာ့တယ္။

(၈) ကြယ္လြန္သူ သမုိင္းပါေမာကၡ ေဒါက္တာသန္းထြန္းက သမိုင္းဘာသာရပ္ဟာ ႏိုင္ငံတိုင္းအတြက္ အေရးႀကီးတဲ့ ဘာသာရပ္ျဖစ္လို႔ “မအေအာင္။ မတံုးေအာင္။ သမိုင္းသင္ရတယ္” လို႔ အဆိုအမိန္ ့ ရွိခဲ့ဖူး ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ေဒါက္တာ ညီညီရဲ႕ စနစ္သစ္ပညာေရးအရ အမွတ္နည္းတဲ့ လူေတြကို သမိုင္းအဓိက သင္ရန္ပို႔ လိုက္ေတာ့ အလြန္၀ါသနာပါၿပီး စားႀကိဳးစားသူတစ္ေယာက္တစ္ေလကလြဲလို႔ သမိုင္းသုေတသီ လူခၽြန္လူေကာင္းမ်ား ထြက္လာရန္ မလြယ္ပါ။ ျမန္မာစာ အဓိက ဘာသာရပ္မွာလည္း “ထိုနည္း၎” ျဖစ္ သြားပါေတာ့တယ္။

(၉) ျမန္မာစာအတြက္ ပိုကံဆိုး တာကေတာ့ အာဏာရွင္ ဗုိလ္ေန၀င္း ျမန္မာစာေကာ္မရွင္မွာ နာယက တက္လုပ္ၿပီး သတ္ပံု၊ သဒၵါတို ့ကို သူ႔စိတ္တိုင္းက်ေရးဆြဲ ျပင္ဆင္ခိုင္းလိုက္ျခင္းပင္ျဖစ္ပါတယ္။ ဆရာ ႀကီးဦးဝန္လိုပုဂၢိဳလ္ကိုေတာင္ “မက်က္တက်က္ဖုတ္ထားတဲ့ေပါင္မုန္႔လို မႏူးမနပ္ မတတ္တတတ္လူ” လို႔ ဗုိလ္ေန၀င္းက သေရာ္ေတာ္ေတာ္ေျပာခဲ့ပါတယ္။ အက်ယ္ကိုဆရာႀကီး ေၾကးမံု ဦးေသာင္း ေရးခဲ့ၿပီးျဖစ္ပါ တယ္။ တစ္ေလာကမိုးမခမွာပါသြားတဲ့ ဦးခင္ေမာင္ေစာ (ဘာလင္)ရဲ႕ ျမန္မာစာနဲ႔ပတ္သက္တဲ့ေဆာင္းပါး တစ္ခုမွာလဲ အလားတူ ေထာက္ျပထားပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ အေသးစိတ္ထပ္မေရးလိုတာ့ပါ။ ျမန္မာျပည္ ထဲက လူမ်ားမွာေတာ့ ဓားဂုတ္ ေပၚ၀ဲၿပီး သံုးခုိင္းေနလို႔ “မခ်စ္ေသာ္လည္းေအာင့္ကာ နမ္း” ဆိုသလို ႀကိတ္မွိတ္ၿပီး ဒီသတ္ပံုက်မ္းသံုးေနရတာကို နားလည္ႏိုင္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ျပည္ပေရာက္ စစ္အစိုးရကို ဆန္႔က်င္ေနသူမ်ားထုတ္တဲ့ သတင္းစာ၊ ဂ်ာနယ္ စတာေတြကလဲ ဒီသတ္ပံုက်မ္းအတိုင္း လိုက္နာ ေရး ေနၾကတာကေတာ့ ၀မ္းနည္းစရာပါ။ “အမ်ားညီ ဤကိုကြၽဲဖတ္ၾက”ဆိုသလိုျဖစ္ေနပါတယ္။ အမ်ား မိုးခါး ေရေသာက္ေနၾကေတာ့လဲ ကြၽန္ေတာ္အပါအဝင္လူအမ်ားစုဟာ “ေရာယိမ္းလိုက္၊ ဘသား ယိမ္းလုိက္” လုပ္မိသြားၾကပါတယ္။ ဆရာႀကီးေၾကးမံု ဦးေသာင္းကေတာ့ ကြယ္လြန္တဲ့အထိ စစ္အစိုးရရဲ႕သတ္ပံု က်မ္းကို သပိတ္ေမွာက္ၿပီး က၀ိ လကၡဏာ သတ္ပံု သတ္ညႊန္းအတိုင္းသာ ေရးသားခဲ့ပါတယ္။

ဒီေနရာမွာ ျပည္ပေရာက္ ျမန္မာမ်ားဟာ “Oversea Chinese” ကို စံနမူယူသင့္တယ္လို႔ထင္ပါတယ္။

တရုတ္ျပည္မႀကီးမွာ နာမည္မ်ားကို Latin အကၡရာနဲ႔ ေရးရာမွာ ၁၉၇၈ ေလာက္မွစၿပီး ႀတိ၀ဏၰ (Tri Syllabic) ျဖင့္ ေရးေနရာက ဒြိ၀ဏၰ (Di Syllabic) ကိုေျပာင္းလိုက္ပါတယ္။ ဥပမာ Teng Shiao Peng က Deng Shiaobeng ေျပာင္းေရးသလိုပါ။ စာေရးရာမွာလဲေရွးရုိးတရုတ္ထံုးစံ ညာဘက္ဆံုးကစၿပီး အေပၚ ကေအာက္ကိုဆင္းကာ ဘယ္ဘက္ကိုသြားတဲ့စနစ္ကိုမသံုးေတာ့ပဲ ဘယ္ဘက္ဆံုးကစၿပီး ညာဘက္ကို သြားတဲ့ေရးနည္းျပင္လိုက္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ တိုင္၀မ္။ ေဟာင္ေကာင္။ စကၤာပူနဲ႔ အျခားေနရာမ်ားရွိ တရုတ္ မ်ားကေတာ့ ေရွးရိုးစဥ္လာ ႀတိ၀ဏၰကိုသာ ဆက္သံုးေနၾကပါတယ္။ ဥပမာ စကၤာပူ တရုတ္နာမည္မ်ား (Lee Ong Pin စသည္ျဖင့္)။ စာေရးရာမွာလဲေရွးရုိးတရုတ္ထံုးစံတိုင္းသာဆက္လက္ေရးၾကပါတယ္။

ျပည္ပေရာက္ ျမန္မာမ်ားအားလံုးဟာလဲ ဗုိလ္ေန၀င္း ထင္ရာစုိင္းထားတဲ့သတ္ပံုက်မ္းကို သပိတ္ေမွာက္ သင့္တယ္လို႔ ထင္မိပါတယ္။ ခုခ်ိန္မွာ ျပည္တြင္းကျမန္မာေတြကလဲ ဒီဗုိလ္ေန၀င္း ရဲ႕သတ္ပံုက်မ္းကို လက္မခံလိုတဲ့ေလသံေတြထြက္လာေနၿပီး ဒီသတ္ပံုက်မ္းအတိုင္းလိုက္မေရးသူေတြမ်ားလာပါၿပီ။ ျပည္ပ ေရာက္ ျမန္မာမ်ားအားလံုးကစၿပီး ညီညီညာညာလုပ္ၾကရင္ ျပည္တြင္းက ျမန္မာမ်ားအားလံုးကပါ လိုက္ လုပ္ၾကပါလိမ့္မယ္။

(၁၀) ၁၉၆၅ မွာ ေက်ာင္းေတြကိုျပည္သူပိုင္သိမ္းရာကစၿပီး အေျခခံပညာအဆင့္အတန္းလဲ နိမ့္က်သြား ပါတယ္။ ၅ ႏွစ္ေလာက္ၾကာၿပီးတဲ့အခါမွာ က်ဴရွင္မယူရသူမရွိသေလာက္ျဖစ္သြားပါေတာ့တယ္။ ဆရာ ေတြဟာ ကုန္ေဈးႏႈန္းေတြကႀကီး၊ လခေတြကမေလာက္ေတာ့ အပိုဝင္ေငြရေအာင္ က်ဴရွင္ေပးလာၾက ပါတယ္။ ေက်ာင္းေတြမွာ ဆရာေတြဟာ သူတို႔ဆီကက်ဴရွင္မယူတဲ့ တပည့္ေတြကို ဒုကၡေပးတတ္တယ္ ဆိုတဲ့သတင္းေတြထြက္လာေတာ့ အစိုးရက “ဆရာေတြက်ဴရွင္မေပးရ”လို႔ အမိန္႔ထုတ္ပါတယ္။ ဒီေတာ့ ဆရာေတြဆရာမေတြလဲ မုန္႔ပဲသြားရည္စာတို႔၊ စာအုပ္၊ ခဲတန္စတာတို႔ေရာင္းၿပီး အပိုဝင္ေငြရေအာင္ ရွာ ၾကျပန္တယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံပညာေရး ပ်က္စီးျခင္းငါးပါးဆိုက္လာပါတယ္။

(၁၁) ၁၉၇၄ မွာ ေဒါက္တာညီညီ သတၱဳတြင္းဝန္ႀကီးျဖစ္သြားၿပီး ေဒါက္တာခင္ေမာင္ဝင္း ပညာေရးဝန္ ႀကီးသစ္ၿဖစ္လာပါတယ္။ ေဒသေကာလိပ္ေတြဖြင့္ၿပီး တကၠသိုလ္၀င္တန္းေအာင္ရင္ ေဒသေကာလိပ္ ေတြမွာ ၂ ႏွစ္တက္ၿပီးမွ သက္ဆိုင္ရာဘာသာရပ္သင္တဲ့တကၠသိုလ္ေတြမွာ ဆက္တက္ရပါတယ္။ အမ်ား အျမင္မွာေတာ့ အဂၤလိပ္ေခတ္နဲ႔ဦးႏုေခတ္ကရွိခဲ့တဲ့ ဥပစာ(က)တန္းမွာတစ္ႏွစ္၊ ဥပစာ(ခ) တန္းမွာ ေနာက္ တစ္ႏွစ္၊ စုစုေပါင္း ႏွစ္ႏွစ္ကိုနာမည္သစ္နဲ႔လုပ္တယ္လို႔ထင္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ တာဝန္ရွိသူေတြ ကေတာ့ ဥပစာေကာလိပ္နဲ႔လဲမတူ အေမရိကန္က Community Colleges ေတြနဲ႔လဲအသြင္ကြဲတယ္ လို႔ေျပာေပမဲ့ တရားဝင္အတိအက်ရွင္းျပခ်က္ကေတာ့ ထြက္မလာပါဘူး။ ေဒသေကာလိပ္စနစ္ဟာလဲ ေလးႏွစ္ ေလာက္သာခံၿပီး အရင္ ေဒါက္တာညီညီလုပ္ခဲ့တဲ့အတိုင္း တကၠသိုလ္၀င္တန္းေအာင္ရင္ အမွတ္ အမ်ား ဆံုးရသူမ်ားကို ေဆးပညာမဟာဌာန တစ္ျဖစ္လဲ ေဆးတကၠသိုလ္မ်ားသို ့၀င္ခြင့္ျပဳရန္။ ဒုတိယ အဆင့္ ရွိသူမ်ားကို အင္ဂ်င္နီယာ မဟာဌာန တစ္ျဖစ္လဲ စက္မႈတကၠသိုလ္မွာ တက္ခြင့္ျပဳရန္ဆိုတဲ့ “ဘူတာေဟာင္းမွာရထားျပန္ဆိုက္”သြားပါတယ္။ စာသင္သားေတြအတြက္ကေတာ့ “စနစ္တစ္မ်ိဳးၿပီး တစ္မ်ိဳး အစမ္းခံ၊ အခ်ိန္တန္ဘြဲ႔ရ”ဘာမွမထူးပါ။

ေဒါက္တာညီညီဟာ သတၱဳတြင္းဝန္ႀကီးျဖစ္သြားၿပီး ၂ ႏွစ္ေလာက္ၾကာေတာ့မွ (ဝန္ႀကီးလုပ္လာတာ ရွစ္ႏွစ္ေလာက္ရွိမွ) သူ႔အေဖဟာျမန္မာႏိုင္ငံသားမဟုတ္လို႔ ဆိုၿပီး ဝန္ႀကီးရာထူးကအျဖဳတ္ခံရကာ ဩစေၾတးလ်ကိုသံအမတ္အျဖစ္န႔ဲ အပို႔ ခံလုိက္ရပါတယ္။ သံအမတ္ သက္တမ္းကုန္ေတာ့ျမန္မာျပည္ မျပန္ေတာ့ပဲ ကုလသမဂၢရာထူးႀကီးႀကီးတစ္ခုယူၿပီးႏိုင္ငံျခားမွာေနပါတယ္။ ကုလသမဂၢရာထူးက ပင္စင္ ယူေတာ့လဲ အေမရိကန္မွာအေျခခ်ပါတယ္။ သူပညာေရး ဝန္ႀကီးတို႔ သတၱဳတြင္းဝန္ႀကီးတို႔ျဖစ္ခဲ့စဥ္က ေတာ့ ျမန္မာျပည္ကို ျပန္မလာတဲ့ပညာေတာ္သင္မ်ား နဲ႔ ျမန္မာႏိုင္ငံကို စြန္ ့ခြါကာ “ေရၾကည္ရာ ျမက္ႏု ရာ” ကို ရွာၾကရတဲ့သူမ်ားကို ျပင္းျပင္းထန္ထန္ေဝဖန္ရႈတ္ခ်ခဲ့သူပါ။

(၁၂) မဆလေခတ္ကစၿပီး”ငါးပါးေမွာက္”လာတဲ့ပညာေရးဟာ ၈၈ ခု ေနာက္ပိုင္း ကိုယ့္ကိုယ္ကို ကိုယ္ တိုင္ အာဏာအပ္ႏွင္းခဲ့တဲ့ ဗာလာနံ စစ္ကဲမ်ားလက္ထက္မွာေတာ့ “သဃၤာစင္”ပါေမွာက္ပါေတာ့တယ္။အေၾကာင္းကေတာ့ နဝတ၊ နအဖ ေခတ္စစ္ဗိုလ္ေတြဟာ ေတာ္လွန္ေရးေကာင္စီေခတ္နဲ႔ မဆလေခတ္ ကစစ္ဗိုလ္ေတြေလာက္အရည္အခ်င္းမရွိေပမဲ့ ပိုရက္စက္ၿပီးပိုျခစားၾကလို႔ပါပဲ။ ေတာ္လွန္ေရးေကာင္စီ ေခတ္ကစစ္ဗိုလ္ေတြမွာ ဗုိလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းရဲ႕ဗမာ့တပ္မေတာ္မွာပါဝင္ခဲ့သူတခိ်ဳ႕ ပါပါတယ္။ သူတို႔က စစ္အာဏာရွင္စနစ္ကိုမႀကိဳက္ၾကပါဘူး။ ဒါေၾကာင့္လဲ ဗိုလ္မႉးႀကီးၾကည္ေမာင္၊ ဗိုလ္မႉးႀကီးခင္ညိဳ၊ ဗိုလ္မႉး ႀကီးေစာျမင့္၊ ဗိုလ္မႉးခ်ဳပ္တီကလစ္၊ စတဲ့ ေတာ္လွန္ေရးေကာင္စီဝင္ေတြဟာ အျဖဳတ္ခံရသူခံရ၊ အျဖဳတ္ခံ ရၿပီး ေထာင္ထဲရာက္သူေရာက္၊ အလုပ္ထြက္ၿပီးႏိုင္ငံျခားသြားသူသြားျဖစ္ကုန္ၾကတာပါ။

နဝတ၊ နအဖ စစ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးနဲ႔စစ္ခံုရံုးေတြကေထာင္ႏွစ္ရွည္အခ်ခံလိုက္ရတဲ့ေက်ာင္းသားေတြ၊ ဆရာ ေတြ၊ ပညာတတ္ ေတြအမ်ားအျပားရွိသလိုစစ္ဗိုလ္စစ္သားမ်ားက အရပ္သားမ်ားကို “ကၽြန္ႏွင့္သခင္ပမာ” ဆက္ဆံေနမႈကလဲ ဆိုးသထက္ပိုပိုဆိုးလာလို႔ မခံႏိုင္ေတာ့ပဲ ႏိုင္ငံျခားကိုထြက္ၾကတဲ့ပညာတတ္ေတြဟာ မဆလေခတ္မွာထက္ပိုမ်ားပါတယ္။ ဒီလိုနဲ႔ ျမန္မာျပည္မွာ “အႏူေတာလူေခ်ာ” လုပ္ေနတဲ့သူေတြရဲ႕ သင္ျပမႈေအာက္မွာ ပညာရည္အဆင့္အတန္း တျဖည္းျဖည္း နိမ့္က်သထက္ နိမ့္က်လာပါေတာ့တယ္။

(၁၃) ေက်ာင္းသားေတြ ၿမိဳ႕ထဲမွာဆႏၵမျပႏိုင္ေအာင္ တကၠသိုလ္ေတြကိုၿမိဳ႕ျပင္ထုတ္ပစ္လိုက္ပါတယ္။ ၊ အသြားအျပန္ကားတိုးစီးရတဲ့အခ်ိန္ကုန္လူပန္းေၾကာင့္ ေက်ာင္းသားေတြၿငိမ္သြားမယ္လို႔ထင္ထားခဲ့တဲ့ စစ္အစိုးရရဲ႕တြက္ကိန္းမွားၿပီး ေက်ာင္းသားေတြထပ္ဆႏၵျပလို႔ ေက်ာင္းေတြခဏခဏပိတ္ေနရတာနဲ႔ စုစုေပါင္းစာသင္ခ်ိန္ ၂ ႏွစ္ေတာင္မရွိပဲဘြဲ႔ရကုန္ၾကတယ္။

(၁၄) “အႏူေတာလူေခ်ာ” လုပ္ေနတဲ့သူတြရဲ႕ သင္ျပမႈေအာက္မွာ ပါရဂူဘြဲ႕ကို ပါေပးေစပါေတာ့တယ္။ ဒီလိုဆရာေတြနဲ႔ဘြဲ႔ေပးစနစ္ေၾကာင့္လဲ မေကြးတကၠသိုလ္ “ပါေမာကၡခ်ဳပ္ျဖစ္ေန သူ” က ျမန္မာျပည္မွာ ရွိဖူးခဲ့တဲ့ ပညာေရးစနစ္ေဟာင္း (စနစ္ေကာင္း?) အေၾကာင္း ဂဃ နဏ မကြဲျပား၊ နားမလည္ပဲ၊ ဟိုေခတ္ က ဥပေဒဘြဲ႔ B.Lဟာ ဘြဲ႔လြန္သင္တန္း၊ ရိုးရိုးဝိဇၨာ ဒါမွမဟုတ္ ရိုးရိုး သိပၸံ ဘြဲ႔ရၿပီး မွေနာက္ထပ္ ၂ ႏွစ္ထပ္ တက္ရတာ၊ စုစုေပါင္း ၆ ႏွစ္ဆိုတာကိုမသိပဲ” ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းဘြဲ႕မရခဲ့ဘူး” လို႔ ရမ္းတုတ္လိုက္တာ ပါဘဲ။

(၁၅) မဆလေခတ္ကစၿပီးကုန္ေဈးႏႈန္းေတြကႀကီး၊ လခေတြကမေလာက္ေတာ့ ဆရာေတြဟာ အပို ဝင္ေငြရေအာင္ က်ဴရွင္ေပးလာတာဟာ နဝတတို႔၊ နအဖတို႔ေခတ္လဲေရာက္ေရာ သူငယ္တန္းကအစ ပါရဂူတန္းအဆံုး သင္တဲ့ဆရာဆီမွာ က်ဴရွင္ယူရတဲ့ေခတ္နဲ႔စနစ္ေပၚလာပါတယ္။ ဆရာေတြကလဲ သူတို႔ က်ဴရွင္မွာသင္ထားတာကိုပဲ စာစစ္ပြဲေမးခြန္းေတြမွာေမးေတာ့ တကယ္တတ္တာ မတတ္တာ အပထား ဂုဏ္ထူးရသူေတြရွိတာမဆန္းပါဘူး။

(၁၆) ႏိုင္ငံျခားတကၠသိုလ္တစ္ခုမွာ ပါေမာကၡလုပ္ေနသူျမန္မာတစ္ဦး မၾကာေသးမီက ျမန္မာျပည္ကို အလည္သြားၿပီး ျပန္ေရာက္လာတဲ့အခါ ျမန္မာျပည္က တကၠသိုလ္မ်ားအေၾကာင္း မွတ္ခ်က္ေပးလိုက္ပံု က “ျမင္ျမင္သမွ် ပါေမာကၡ၊ ေတြ႔သမွ်လူ ပါရဂူ၊ ငါ့လူငါဘြဲ႕ေပး ေရးခ်င္တာေရး၊ ဆရာေလးဘြဲ႔က”မဟာ”၊ ႏိုင္ငံျခားကရလာတာ၊ ေဒါက္တာဘြဲ႕ရမွာက ငါ့တပည့္ႀကီး၊ သူ႔ဆရာငါ့မွာ ဒီဘြဲ႕မရွိ၊ ဒါလည္း”အထက္က” အသိ၊ ဒီေတာ့ကိစၥမရွိ၊ ဟီဟိ။” တဲ့ခင္ဗ်။

နိဂံုးခ်ဳပ္အေနနဲ႔ကေတာ့ ျမန္မာ့ပညာေရးနဲ႔ ျမန္မာစာ အဆင့္အတန္း လံုး၀က်ဆင္းသြားရျခင္းဟာ

(က) “ေရႊသမင္ ဘယ္ကထြက္။ မင္းႀကီးတာကထြက္” လို႔သာဆိုရပါမယ္။ ၆၂ ခုကစၿပီး “မင္းႀကီး”လုပ္ လာကာ”၀မရွိဘဲ ၀ိလုပ္ခ်င္” ဆိုသလို မတတ္ပဲ ဆရာတက္လုပ္ခ်င္တဲ့ ဗိုလ္ေန၀င္းနဲ႔ေနာက္လိုက္ေနာက္ ပါမ်ား။

(ခ) “ေစတနာနဲ႔လုပ္ခဲ့ပါတယ္”လို႔ အာေပါက္ေအာင္ေျပာေပမဲ့ “မေျပးေသာ္ ကန္ရာရွိ” ေနၿပီျဖစ္လို႔ သူတို႔ စကားယံုသူမရွိသေလာက္ျဖစ္သြားတဲ့ ေဒါက္တာညီညီနဲ႔အေပါင္းအပါမ်ား။

(ဂ) ၈၈ ခု ေနာက္ပိုင္း ကိုယ့္ကိုယ္ကို ကိုယ္တိုင္ အာဏာအပ္ႏွင္းခဲ့တဲ့ ဗာလာနံ စစ္ကဲမ်ားနဲ႔ ေနာက္ လိုက္ေနာက္ပါမ်ား။

တို႔ရဲ႕ “မဟာေက်းဇူးေတာ္ႀကီးမ်ားေၾကာင့္”သာျဖစ္လို႔ သူတို႔ကို တရားခံအျဖစ္ လက္ညႈိးထိုးျပရင္မွားမယ္၊ လြန္မယ္ မထင္ပါဘူး။