တစ္လိုက္ၾကေဟ့ ညီေနာင္မ်ား ေအာ့အိအီးအြစ္

နိဒါန ကထာ
မၾကာေသးခင္က ၊ ဂဏန္း(၁)ကို (တစ္) လို႔မေရးဘဲ (တ) ေရးၾကဖို႔ ေဆာ္ၾသထားတဲ့ ေအာန္လိုင္း မီဒီယာဆရာတစ္ဦးရဲ့ ေဆာင္းပါးတစ္ပုဒ္ကို ဖတ္ရပါတယ္ ။ က်ေနာ္လည္း ဒီကိစၥေျပာခ်င္ေနတာ ၾကာပါျပီ ။ အေၾကာင္းအမ်ိဳးမ်ိဳးေၾကာင့္ အခုမွ ဒီေဆာင္းပါးကိုေရးျဖစ္ပါတယ္ ။ အဲဒီဆရာရဲ့ ေဆာင္းပါးကို ေခ်ပျခင္းမဟုတ္သလို ၊ မည္သူ႔ကိုမွ် တိုက္ခိုက္လိုျခင္းမဟုတ္ပါ ။ (တစ္) ႏွင့္ (တ) ေရးထံုးအေပၚ မိမိရဲ့ သေဘာထားအျမင္ကို ရိုးရွင္းစြာ တင္ျပျခင္းသာ ျဖစ္ပါတယ္ ။ သေဘာထား တိုက္ဆိုင္မႈ ရွိျခင္း မရွိျခင္းမွာ စာေရးသူကိစၥမဟုတ္ပါ ။ မည္သူမဆို လြတ္လပ္စြာ သေဘာထား ကြဲျပားႏိုင္ၾကသည္ ဟု သေဘာထားပါတယ္ ။

တစ္ေစသတည္း
ဟိုးအရင္ကတည္းက တစ္/တ ျပႆနာရွိလာၾကလိမ့္မယ္လို႔ က်ေနာ္ ထင္ပါတယ္ ။ က်ေနာ္ အမွတ္မမွားဘူးဆိုလ်င္ ၁၉၇၈ ခုႏွစ္ေလာက္က ျဖစ္လိမ့္မယ္ ။ (မွားလ်င္ ျပင္ဖတ္ၾကပါ)။
ဦးေနဝင္း လမ္းစဥ္ပါတီေခတ္မွာေပါ့ ဂဏန္းတစ္ကို ၊ ဘယ္ေနရာေရာက္ေရာက္ ၊ ဘယ္စာလံုး ႏွင့္တြဲတြဲ တစ္ဟာတစ္ပဲ ျဖစ္ရမယ္ ၊ တ ျဖစ္မသြားေစရဘူးဆိုတဲ့ သေဘာကိုေဆာင္တဲ့ ေခတ္ကို ေရာက္ခဲ့ပါတယ္ ။ အမိန္႔ ညႊန္ၾကားခ်က္ ထြက္လာျပီး ၊ တစ္ဂဏန္းႏွင့္ သက္ဆိုင္သမွ် ၊ တစ္လို႔ပဲ ေရးခဲ့ၾကရတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္ ။ စာေပစီစစ္ေရးမွာ တင္တဲ့ စာမူေတြ တစ္ေနရာမတစ္တဲ့သူမ်ား ဒဏ္ေၾကးေဆာင္ၾကရတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္ ။ တစ္လံုးကို ဆယ္ျပား ဆိုလားပဲ ။ အခုေတာ့ ေစ်းတက္ေရာ့ေပါ့ ။ စာနယ္ဇင္းေတြမွာလည္း တစ္ ။ အဘိဓါန္ေတြ မွာလည္း တစ္ ။ စာလံုးေပါင္းသတ္ပံုက်မ္းေတြမွာလည္းတစ္ ။ ေက်ာင္းေတြမွာလည္းတစ္ ။ ရံုးေတြမွာလည္းတစ္ ။

ခႏၱီစ ၊ မႏိုင္၍ သည္းခံရျခင္းေပေလာ
ဘယ္သူမွ မတစ္လို႔မရပါ ။ အားလံုးပဲ တစ္ခဲ့ၾကရပါတယ္ ။ တစ္ျပည္လံုးအတိုင္းအတာႏွင့္ တစ္ခဲ့ၾကရတာပါ ။ ဘယ္ ေခတ္ျပိဳင္ ျမန္မာစာ ပညာရွင္ မွ ၊ မတစ္ဘဲ မတ ရဲပါ ။ ေခတ္ျပိဳင္မ်ားလည္း ေခတ္မျပိဳင္ႏိုင္ခဲ့ၾကပါ ၊ အားလံုး ေသာ ျမန္မာစာ ပညာရွင္ မ်ားလည္း ေခတ္ယိုင္ ပညာရွင္ ၊ ေခတ္ေရွာင္ ပညာရွင္ ႏွင့္ ေခတ္ေယာင္ ပညာရွင္မ်ား ၊ ေခတ္ေအာင္း ပညာရွင္မ်ား သာ ျဖစ္ကုန္ခဲ့ၾကတယ္လို႔ က်ေနာ္ ထင္ပါတယ္ ။

ေခတ္လြန္မွ တစ္ကိုခ်
အဲ ၊ ၈၈ အေရးအခင္းအျပီး ၊ ျပည္တြင္းက ေခတ္ေအာင္း ပညာရွင္မ်ား ျပည္ပကိုနည္း အမ်ိဳးမ်ိဳးႏွင့္ ေရာက္လာၾကေတာ့မွ ေခတ္ေအာင္းပညာရွင္မ်ားကေန ေခတ္ျပိဳင္ပညာရွင္ေတြ အျဖစ္ အသြင္ေျပာင္း သြားၾကျပီး ေခတ္ျပိဳင္ ျမန္မာစာ ဆရာၾကီးမ်ားလည္း အလွ်ိဳအလွ်ိဳ ေပၚလာၾကပါေတာ့တယ္ ။ ေခတ္ျပိဳင္ ျမန္မာစာဆရာမ်ား အာေဘာ္အရ သိရတာကေတာ့ တစ္ ဟာ အျခားေသာ စကားလံုးမ်ားႏွင့္ တြဲလိုက္လ်င္ စလံုးသတ္သည့္ အသံေၾကသြားျပီး (တစ္သံကိုေခ်ျပီး) တ- ျဖစ္သြားတယ္ ။ ဒါေၾကာင့္ တစ္လို႔မေရးဘဲ (တ) လို႔ ေရးမွ မွန္တယ္တဲ့ ။ လူတစ္ေယာက္ ဆိုလ်င္ လူတေယာက္ /lu tajau!/ ။ မွန္ပါသည္ ။ လူတစ္ေယာက္/lu tit yau!/ ဟုမည္သူမွ် မဖတ္ပါ ။

ေခြးဒေဂါင္ /khwei: ti! kaun/
ေခြးတစ္ေကာင္ ဆိုပါစို႔ ေခြးတစ္ေကာင္ /khwe: ti! kaun/ ဟုမည္သူမွ်မဆို ၊ ေခြးဒေဂါင္/khwei: dagaun/ ဟုသာ ဖတ္ၾကပါတယ္ ။ တစ္အသံသည္ ေၾကရံုမွ်မက ဟိုဖက္လြန္ျပီး (တ) မွ (ဒ) အသံသို႔ပင္ ေျပာင္းသြားပါတယ္ ။ သို႔ဆိုလ်င္ ေခြးတစ္ေကာင္ ဆိုလ်င္ တစ္-ကို ဒ ဟု ေရးသင့္သည္ဟု ေခတ္ျပိဳင္ျမန္မာစာ ဆရာၾကီးမ်ား ဘာေၾကာင့္ ေစာဒက မတက္ၾကပါသလဲ ။ ဒါ့အျပင္ တစ္ေယာက္ တစ္ေပါက္ ဆိုလ်င္ေရာ က်ေနာ္တို႔ တေယာက္ဒေဘာက္/tayau! dabau!/ ဟုပင္ ဖတ္ၾကရသည္ မဟုတ္ပါလား ။ စဥ္းစားဖို႔ မသင့္ပါေလာ ။
က်ေနာ္စဥ္းစား မိတာေတြ ရွိပါေသးတယ္ ။

ခုနစ္ ဆိုပါစို႔
ခုနစ္ ဆိုလ်င္ ခြန္နစ္ /khun hni!/ ဟုသာ ေရးၾကဖတ္ၾကပါသည္ ။ ခုနစ္ဆယ္ ဆိုလ်င္ေတာ့ ခြန္ႏွဆယ္ /khun hnahse/ နစ္မွ စလံုးသတ္အသံ ေၾကရံုမွ်မက ဟထိုးေလးပင္ ထည့္ျပီးဆိုၾကေသး ။ ဘာေၾကာင့္ ခြန္ႏွဆယ္ သို႔မဟုတ္ ခြန္နဆယ္ဟု ေရးရမည္ဟု ေစာဒက မတက္ၾကပါသလဲ ။ ဒါ့အျပင္ ခုနစ္စဥ္ၾကယ္/khun hnasin kje/ ၊ ခုနစ္ေထြက/khun hnahtwei ga/ဆိုတာေတြေရာ ၊ အမ်ားၾကီး ရွိပါေသးတယ္ ။ ခုနစ္ တစ္လံုးတည္းကိုသာ ခုနစ္/khun hni!/ ဟု ဖတ္ၾကျပီး ၊ အျခားေသာ စကားလံုးမ်ားႏွင့္ တြဲလိုက္လ်င္ စသတ္အသံသည္ ေၾကသည္ပင္မဟုတ္ပါလား ခင္ဗ်ား ။

ႏွစ္ဂဏန္းဆိုရင္ေရာ
ႏွစ္ /hni!/ ႏွစ္ ဂဏန္းတစ္လံုးတည္းကိုသာ ႏွစ္ /hni!/ ဟု ပီပီသသ ဖတ္ၾကျပီး ၊ အျခားေသာ စကားလံုးမ်ား ႏွင့္ တြဲလိုက္လ်င္ စလံုးသတ္အသံသည္ေၾကျပီး ႏွ /hna/ ဟုပင္ ဖတ္ၾကသည္ မဟုတ္ပါလား ။ ႏွစ္ဆယ္ ဆိုလ်င္ ႏွဆယ္ /hna se/ ။ ႏွစ္ေယာက္ ဟုဆိုလ်င္ ႏွေယာက္ /hna jau!/ ၊ က်န္တာေတြလည္း ထိုနည္းလည္းေကာင္း ။ ႏွစ္ကိုယ့္တစ္စိတ္/hnakou.dazei!/
ႏွစ္ပါးသြား/hnapa:dhwa:/စသည္မ်ား ။

အစ္ကိုအစ္မမ်ားလည္း ထုိနည္းလည္းေကာင္း
အစ္ကို ဆိုလ်င္ အကို/ako/။ အစ္မဆိုလ်င္ အမ/ama./။ ညီအစ္ကိုဆိုလ်င္ ညီအကို/nji ako/။ ညီအစ္မဆိုလ်င္ ညီအမ/nji ama./။ ဘာေၾကာင့္ စလံုးသတ္ၾကီး မလိုအပ္ဘဲ ေရးေနၾကပါသနည္း ။ စလံုးသတ္အသံသည္ ေၾကေနပါသျဖင့္ အကို အမ (အစ္ကိုသည္ အထီးမဟုတ္)ဟု ေရးရမည္ဟု ေခတ္ျပိဳင္ပညာရွင္ၾကီးမ်ား မိန္႔ၾကားျခင္း မျပဳၾကပါသနည္း ။ ငဝိုင္း ဥာဏ္မမွီေတာ့ပါ ။

ေနဝင္းမႏိုင္ တစ္ကို မီးရွိဳ႕
က်ေနာ္ ဆိုခဲ့သလို တစ္ကဲ့သို႔ပင္ ခုနစ္ဂဏန္း ၊ ႏွစ္ ဂဏန္း ၊ အစ္ကို ၊ အစ္မ အစရွိေသာ အလားတူ ျဖစ္စဥ္မ်ား ရွိေနပါလ်က္ (တစ္) တစ္ခုတည္းကိုသာ တ-ဟုေရးသင့္ေၾကာင္း ေျပာေနၾကျခင္းမွာ ၊ ဦးေနဝင္း လက္ထက္တြင္ တရားဝင္ျပင္ဆင္ခဲ့သည္ကို မလိုလားသျဖင့္ ၊ ဦးေနဝင္းႏွင့္အတူ တစ္ကို ပါ ေရာေရာင္ျပီး အမုန္းပြါးေနၾကျခင္းျဖစ္မည္ေလာဟု က်ေနာ္အေတြးဝင္မိပါသည္ ။ ကံဆိုးသူ ငတစ္ ျဖစ္ေခ်ျပီ ။ ရွိသမွ်ျပစ္ဒဏ္ ငတစ္ခံရေလျပီ ဟု က်ေနာ္ ေတြးမိသည္ ။

ကိုကိုတစ္လို႔ တို႔ကေတာ့ ေခၚမွာပဲေဟ
ဆိုခဲ့ပါ အေၾကာင္းမ်ားေၾကာင့္ ၊ အမ်ားညီလ်င္ေတာ့ တစ္ကို တေရးေရး ၊ တ-ကို တစ္ေရးေရး ျပႆနာမဟုတ္ပါ ။ (တစ္) ကို (တ) ဟုသာ ေရးသင့္ေၾကာင္း ေခတ္ျပိဳင္ျမန္မာစာ ပညာရွင္မ်ား ဖက္က ပိုမိုေကာင္းမြန္ ၾကည္လင္ေသာ သဘာဝယုတၱိ ႏွင့္ အေျခခံ အယူအဆမ်ား ပိုမိုခိုင္လံုစြာ ျပသသင့္တယ္လို႔ က်ေနာ္ထင္ပါတယ္ ။
အဲသလိုသာ မဟုတ္လ်င္ေတာ့ ၊ စလံုးသတ္အသံေၾကသျဖင့္ (တစ္)ကို (တ) ဟုေရးသင့္ေၾကာင္း ဆိုကာမွ်ျဖင့္ေတာ့ ၊ အမ်ားညီညီ မညီညီ တစ္ဟာတစ္ တဟာတ ၊ ေရးေတာ့တစ္ ဖတ္ေတာ့ တ ၊ ေျပာေတာ့စကား ေရးေတာ့စာ ၊ ေရးေတာ့အမွန္ ဖတ္ေတာ့ အသံ ဆိုသလို က်ေနာ္ ငဝိုင္း တစ္ေယာက္ ကေတာ့ တစ္ကို တစ္လို႔သာ ဆက္လက္ သံုးစြဲ ေရးသားသြားမည္သာ ျဖစ္ပါေၾကာင္း ။

ေလးစားမႈျဖင့္ -
ကိုဝိုင္း (မိုးညွင္း)