အလြတ္က်က္ စနစ္ျဖင့္ မွတ္ဉာဏ္ႏွင့္ စဥ္းစားဉာဏ္

ေရးသားသူ —မင္းသန္႔ဇင္(အဂၤလိပ္စာ)၏ ေဆာင္းပါအား ကူးယူေဖာ္ျပပါသည္။

 တစ္ခါတုန္းက ေက်ာင္းတစ္ေက်ာင္းသို႔ ေက်ာင္းစစ္ေဆးေရးအဖြဲ႕ ေရာက္လာ၏။ စစ္ေဆးေရး အဖြဲ႕ဝင္ တစ္ဦးက အလယ္တန္း ေက်ာင္းသားေလး တစ္ေယာက္အား ဤသို႔ ေမးေလ၏။ 

“သားတို႔ရဲ႕ သမုိင္းဘာ သာရပ္ထဲမွာ ပုဂံျပည္ႀကီး အေၾကာင္း သင္ရသလား” 
“ဟုတ္ကဲ့ သင္ရပါတယ္”
 “ ပုဂံျပည္ႀကီးက ဖြံ႕ၿဖိဳးစည္ပင္လာေအာင္ တည္ေထာင္ခဲ့တဲ့ ဘုရင္ႀကီးက ဘယ္သူတုန္း” “အေနာ္ရထာမင္းႀကီးပါ”
 “ေကာင္းၿပီ ေနာက္ဆံုးမွာ ပုဂံျပည္ႀကီး ဘာျဖစ္သြားလဲ” 
“ပုဂံျပည္ႀကီး ပ်က္စီးသြားပါတယ္”
 “ေအး ဟုတ္ၿပီ ဒီေတာ့ ပုဂံျပည္ႀကီး ပ်က္စီးသြားေအာင္ ဖ်က္ဆီးလိုက္တာ ဘယ္သူလဲ”
 ေက်ာင္းသားေလးက ႐ုတ္တရက္ မေျဖ။ 
မ်က္ေမွာင္ေလးၾကဳတ္၍ စဥ္းစားေနသည္။ 
ဤတြင္ စစ္ေဆးသူက...
 “ေျဖေလကြာ ပုဂံျပည္ႀကီးကို ဘယ္သူဖ်က္ဆီးတာလဲ”
 “ပုဂံျပည္ႀကီး ပ်က္စီးသြားေအာင္ ဖ်က္ဆီးတာ ကၽြန္ေတာ္ မဟုတ္ပါဘူးခင္ဗ်” 
“ေဟ”
 စစ္ေဆးသူ စိတ္ညစ္သြားသည္။ 

ဤတြင္ စစ္ေဆးသူ၏ ေဘးနားတြင္ ရပ္ေနေသာ ေက်ာင္းအုပ္ ဆရာႀကီးက
“ဆရာႀကီးခင္ဗ်ာ ဒီကေလးဟာ ဒီေက်ာင္းမွာ စာလည္း အေတာ္ဆံုး၊ စာရိတၱလည္း အေကာင္း ဆံုး ေက်ာင္းသားတစ္ဦးပါ။ ဒီကေလးအေၾကာင္း ကၽြန္ေတာ္ ေကာင္းေကာင္း သိပါတယ္။ ပုဂံျပည္ႀကီးကို ဒီကေလး မဖ်က္ဆီးဘူးဆိုတာ ကၽြန္ေတာ္ လံုးဝ တာဝန္ယူပါတယ္ ခင္ဗ်ာ” 

ပညာေရး ေလာကမွ ဆရာ၊ ဆရာမမ်ား အခ်င္းခ်င္း မၾကာခဏ ေျပာေလ့ရွိေသာ ရယ္ေမာစရာ ဟာသဇာတ္လမ္းေလးတစ္ပုဒ္။ သို႔ေသာ္ ရယ္ၿပီးေနာက္ မေမာမိဖို႔ အေရးႀကီးပါသည္။ ဆရာ ဦးေအာင္သင္းကေတာ့ ရယ္ၿပီး ေမာတတ္ သည္ဟု သတိေပးဖူးသည္။ ေက်ာင္းသား ေက်ာင္းသူမ်ား ကိုယ္က်က္ေနသည့္ သင္ခန္းစာ၏ အႏွစ္သာရ၊ သေဘာအဓိပၸာယ္ကို ျပည့္ျပည့္ဝဝ နားလည္ေအာင္ မႀကိဳးစားဘဲ ဇြတ္အတင္း အလြတ္က်က္ေနၾကသည္ ကို ေတြ႕ျမင္ရတုိင္း ဤဇာတ္လမ္းေလးကို ေျပး သတိရမိသည္။


အေၾကာင္းအရင္းကို ရွာလိုက္ေသာအခါ “မွတ္ဉာဏ္ႏွင့္ စဥ္းစားဉာဏ္” ကုိ ကြဲကြဲျပားျပား မခြဲျခားႏိုင္ဘဲ “စာဆိုရင္ အလြတ္က်က္ရမွာေပါ့” ဟူေသာ ပညာေရး အသိမွား၊ အမွတ္မွားမႈမ်ား လႊမ္းမိုးေနျခင္းေၾကာင့္ ပင္။

တစ္ဆက္တည္းမွာပင္ စေကာ့လူမ်ဳိး ကဗ်ာဆရာ “ဂ်ိမ္းစ္ဘီးတီ” (James Beattie) ၏ ပညာေရးဆုိင္ရာ နီတိေလးကို ေျပးျမင္မိသည္။ 
''The aim of education should be to teach us rather how to think, than what to think-rather to improve our minds, so as to enable us to think for ourselves, than to load the memory with the thoughts of other men ''
 “ ပညာေရး၏ ရည္မွန္းခ်က္မွာ ဘာေတြကို စဥ္းစားရမည္ ဆိုသည္ထက္ ဘယ္လို စဥ္းစားရမည္ကို သင္ေပးျခင္း ျဖစ္သင့္သည္။ တစ္ပါးသူတို႔၏ အေတြးမ်ားကို မွတ္ဉာဏ္တြင္ သြင္းေနသည္ထက္ ကိုယ္တိုင္ ေတြးတတ္ေအာင္ လုပ္ေပးသင့္သည္။ "

ဤအဆိုအမိန္႔ေလးကို ပညာေရး စိတ္ဝင္စားသူေတြ၊ ပညာေရး ရည္မွန္းခ်က္အား ဆင္ျခင္တတ္သူေတြ သေဘာက် ႏွစ္ၿခိဳက္ၾကမည္ဟု ယံုၾကည္ပါသည္။ မ်က္ေမွာက္ကာလတြင္ ကၽြန္ေတာ္တို႔၏ သားသမီး ရင္ေသြးငယ္ေလးမ်ား၊ တပည့္ေလးမ်ားမွာ သင္ခန္းစာထဲမွ အေၾကာင္းအရာ အခ်က္အလက္မ်ားကို မိမိ၏ မွတ္ဉာဏ္ထဲတြင္ ဇြတ္သိပ္ထည့္ဖို႔သာ ႀကိဳးစားေနၾကပါသည္။ 

မိမိ၏ ကိုယ္ပိုင္ဉာဏ္ျဖင့္ ေတြးေတာဆင္ျခင္ျခင္း၊ စဥ္းစားျခင္း စသည္တို႔ကို သတိမရၾကေတာ့ပါ။ သင္ခန္းစာထဲမွ သေဘာတရား အယူအဆမ်ားကိုပင္လွ်င္ က်ဳိးေၾကာင္းညီၫႊတ္စြာ ဆင္ျခင္ မပိုင္းျဖတ္ႏိုင္ ဘဲ အတင္းအဓမၼ မွတ္သားတာမ်ဳိးကိုသာ အားထုတ္ ႀကိဳးပမ္းေနၾကပါေတာ့သည္။
 
မူလတန္းအဆင့္၊ အလယ္တန္းအဆင့္၊ အထက္တန္းအဆင့္မွ ကိုးတန္းအထိ ေက်ာင္းစစ္ ျဖစ္ေလသည္။
 ေက်ာင္းသား ေက်ာင္းသူတို႔သည္ ေက်ာင္းစစ္စာေမးပြဲကို အေၾကာင္းအမ်ဳိးမ်ဳိးျဖင့္ ေအာင္ျမင္ၾကပါသည္။ အေရအတြက္ေတြ တိုးပြားလာပါ၏။ သို႔ေသာ အရည္အခ်င္းက ပါမလာ။ အတိမ္းအေစာင္းမခံေသာ ဆယ္တန္းတြင္ သင္ယူစရာေတြက မ်ားပါဘိ။ ေအာက္တန္းေတြမွ “ေရသာခုိစိတ္၊ အေခ်ာင္စိတ္” စသည့္ “အက်င့္ဆိုးမ်ား” ကပ္လာေသာေၾကာင့္ အရည္အေသြး စံခ်ိန္မမီသူမ်ား ျဖစ္လာရသည္။ ယခုႏွစ္ ဆယ္တန္းေအာင္ခ်က္ က်ဆင္းသြားရသည္မွာ ယင္းအခ်က္မ်ားေၾကာင့္ဟု မွတ္ခ်က္ျပဳရပါေတာ့မည္။
 ေအာင္ခ်က္ရာခိုင္ႏႈန္း က်ဆင္းရျခင္းမွာ သတ္မွတ္ အရည္အခ်င္း ျပည့္မီသူ နည္းပါးလာေသာေၾကာင့္
 ျဖစ္သည္။ 

၁၉၈၃-၈၄ ေနာက္ပိုင္းတြင္ ေအာင္ခ်က္ သတ္မွတ္ ရာခိုင္ႏႈန္း အဆင့္မီေစရန္ အေၾကာင္းအမ်ဳိးမ်ဳိး ကို ေထာက္ထားၿပီး မူအားျဖင့္ လက္တြဲ ေခၚငင္ဆြဲယူျမႇင့္တင္ေပးခဲ့ရေသာ ျဖစ္ရပ္မ်ား ႏွစ္အေတာ္ၾကာၾကာ ရွိခဲ့ဖူးသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ပညာေရး၏ ဦးတည္ရည္မွန္းရာ ျဖစ္ေသာ ေတြးေခၚေျမာ္ျမင္ႏိုင္စြမ္း၊ ေဝဖန္ သံုးသပ္ႏိုင္စြမ္း၊ တီထြင္ဖန္တီးႏိုင္စြမ္းႏွင့္ က်ယ္ျပန္႔စြာ ဖတ္႐ႈနားလည္ႏုိင္စြမ္း စသည့္ စြမ္းရည္မ်ား က်ဆင္း ၿပိဳလဲခဲ့ရသည္။ အဓိက လက္သည္ တရားခံမွာ သေဘာတရား မပါေသာ “အလြတ္က်က္စနစ္” ၏ ထိုးႏွက္ ႐ိုက္ခတ္မႈပင္။ 

အတန္းတိုင္း၏ အဂၤလိပ္စာေမးခြန္းတို႔မွာ ျပ႒ာန္းစာအုပ္ (Text Book) ကို အေျခခံထားေသာ “ဖတ္႐ႈနားလည္မႈ” (Comprehension) ကို အသားေပးေသာ ေမးခြန္းမ်ား ျဖစ္သည္။ မ်ားမ်ားဖတ္၊ မ်ားမ်ားနားလည္ထားဖို႔ လိုသည္။ သို႔ေသာ္ မဖတ္ေတာ့ မသိ မသိေတာ့ မဖတ္ သံသရာလည္ေနရာမွ စာပိုဒ္ေရးျခင္း (Paragraph-writing)၊ ေပးစာ(Letter-writing)၊ (Essay) စသည့္ အဂၤလိပ္စာ စြမ္းရည္ျပ ေမးခြန္းမ်ားကို ကိုယ္ပိုင္ အေရးအသား မဖန္တီးႏိုင္ေတာ့ဘဲ“အလြတ္က်က္စနစ္” ကိုသာ ဆူလြယ္နပ္လြယ္ အသံုးျပဳၾကေတာ့သည္။

ဤသို႔ျဖင့္ မ်က္ေမွာက္ကာလ ဆယ္တန္းတြင္ အဂၤလိပ္စာႏွင့္ ပတ္သက္ေသာ“အရည္အေသြး ျပည့္ဝမႈ အာမခံခ်က္” (Quality assurance) ဂရပ္မ်ဥ္းေၾကာင္းမွာ ေအာက္သို႔ ထိုးစိုက္က်သြားပါေတာ့သည္။ ဆယ္တန္း ျမန္မာစာ ေမးခြန္းမွ စာစီစာကံုးကို ၾကည့္ပါဦး ေရးရမည့္ အေၾကာင္းအရာ ေခါင္းစီးေအာက္တြင္ အသင့္ ေကာက္ေရးႏိုင္ေအာင္ အခ်က္အလက္ေတြ၊ ရည္ၫႊန္းခ်က္ေတြကို “ေရကန္အသင့္၊ ၾကာအသင့္” ေပးထားသည္။ ရည္ရြယ္ခ်က္မွာ ေက်ာင္းသား၊ေက်ာင္းသူေတြ “ျမန္မာစာ စာစီစာကံုး” ကို ေဝဆာသိုက္ၿမိဳက္ေအာင္ ေရးတတ္ေစရန္ လမ္းခင္းေပးထားျခင္း။ သို႔ေသာ္ “စံထားရေသာ စာစီစာကံုး” မ်ား စနစ္တက် ဖတ္႐ႈမႈ နည္းပါးျခင္း၊ ျပင္ပ ဗဟုသုတ စာေပ ေလ့လာအားထုတ္မႈ နည္းျခင္းတို႔ေၾကာင့္ မိခင္ဘာသာ(Mother Language) ျဖင့္ ေရးထားေသာ စာစီစာကံုးမွာလည္း အလြတ္က်က္ စာရင္းဝင္ ျဖစ္ သြားေလသည္။ 

မွတ္ဉာဏ္ႏွင့္ စဥ္းစားဉာဏ္ မကြဲျပားရာမွ သေဘာတရား မပါေသာ အလြတ္က်က္ စနစ္မွာ ေက်ာင္း သား၊ ေက်ာင္းသူမ်ားအၾကားတြင္ အျမစ္တြယ္ ရွင္သန္ေနသည္မွာ အခ်ိန္အေတာ္ၾကာေနပါၿပီ။ ယင္းစနစ္သည္ ျမန္မာစာႏွင့္ အဂၤလိပ္စာတြင္သာမက အျခားဘာသာရပ္ေတြပါ ကူးစက္ ပ်ံ႕ႏွံ႔ လႊမ္းမိုးေနေလသည္။ 

႐ူပေဗဒႏွင့္ ဓာတုေဗဒ ဘာသာရပ္မ်ားတြင္ “အဓိပၸာယ္ သတ္မွတ္ခ်က္မ်ား (Defimitions)၊ သီအိုရီမ်ား (Theories)၊ အဆိုျပဳခ်က္မ်ား (Statements) ႏွင့္ နိယာမမ်ား (Prineiples, Laws) စသည္တို႔မွာ ပညာရွင္မ်ား၏ အဆိုအမိန္႔မ်ား ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ အလြတ္က်က္သည္မွာ သဘာဝက်ေသာ္လည္း သေဘာ တရားကို အေျခခံေသာ ေမးခြန္းႏွင့္ အေျဖမ်ားကိုပါ အလြတ္က်က္သည္မွာေတာ့ အဆင္ေျပႏုိင္မည္ မဟုတ္ပါ။ အဓိပၸာယ္ အႏွစ္သာရႏွင့္ ေရးပံုေရးနည္း ေျဖနည္းကိုသာ အားထုတ္ႀကိဳးပမ္းသင့္ပါသည္။ 

မ်က္ေမွာက္ေခတ္ ေက်ာင္းသားေက်ာင္းသူ အမ်ားစုတို႔မွာ သင္ခန္းစာ အသီးသီးမွ အေၾကာင္းအရာမ်ား၏ သဘာတရားႏွင့္ အႏွစ္သာရပိုင္းကို နားမလည္ျခင္းေၾကာင့္ ကုိယ္ပိုင္ မွတ္စု မထုတ္တတ္ေတာ့ေခ်။ လူသက္သာေသာ အလြတ္က်က္နည္းကို အေလးထား အားကိုးလာရာမွ ဆရာဆရာမႏွင့္ က်ဴရွင္မွ ေရး 
 ေပးသည့္ မွတ္စုမ်ားကိုသာ အေသ ဆုပ္ကိုင္လာၾကသည္။ ဦးေႏွာက္စြမ္းအားက ထုတ္မသံုးခ်င္ၾကေတာ့ ကိုယ္ပိုင္ အရည္အေသြးမ်ား ခန္းေျခာက္လာရသည္။ ရယ္ဒီမိတ္ လုပ္ေပးထားေသာ မွတ္စုမရွိလွ်င္ စာမက်က္တတ္ၾကေတာ့ေပ။ ပညာေရး၏ ရည္ရြယ္ခ်က္မွာ ဘာသာရပ္ တစ္ခုကို နားလည္သေဘာေပါက္ ရန္ႏွင့္ အသံုးခ်တတ္ရန္ ျဖစ္သည္။

သို႔ေသာ္ အမ်ားအားျဖင့္ စာေမးပြဲေအာင္ေရးသာ အဓိကထားေနၾကသည္။ ပညာေရးဌာနမွ တာဝန္ရွိသူ မ်ားပင္ စာေမးပြဲ ေအာင္ခ်က္သည္ သူတို႔၏ အဓိက ရည္မွန္းခ်က္ ျဖစ္သည္။ သေဘာတရား မပါေသာ အလြတ္က်က္ စနစ္ေၾကာင့္ စဥ္းစားဆင္ျခင္မႈ၊ သံုးသပ္တတ္မႈ စြမ္းရည္မ်ား ဆံုး႐ႈံးရသည္။ အဖိုးတန္ အခ်ိန္ေတြ ဆံုး႐ႈံးရသည္။ အားထုတ္ရေသာ ဉာဏ္လုပ္အားႏွင့္ စြမ္းအင္မ်ားပါ ဆံုး႐ႈံးရပါသည္။ 

အလြတ္က်က္ စနစ္ကို ကြယ္ေပ်ာက္ ကင္းစင္ရန္ဟူေသာ ရည္ရြယ္ခ်က္ျဖင့္ ယေန႔ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ “စဥ္ဆက္ကဲျဖတ္စနစ္” ကို ေအာက္ေျခ မူလတန္း အဆင့္တြင္ စတင္ က်င့္သံုးေနပါသည္။ ေက်ာင္းသားတို႔ ဗဟိုျပဳ သင္ၾကားေနေသာ စနစ္ျဖစ္သည္။ ဖြံ႕ၿဖိဳးတိုးတက္ေသာ ႏိုင္ငံႀကီးမ်ားတြင္ က်င့္သံုးေသာ စနစ္ျဖစ္ သည္။ အလြန္ေခတ္မီေသာ စနစ္ျဖစ္သည္။ သို႔ေသာ္ သူတို႔ႏုိင္ငံမ်ားသည္ ဆရာတစ္ေယာက္ႏွင့္ 
 ေက်ာင္းသား ဆယ္ေယာက္ခန္႔ အခ်ိဳ႕ ျဖစ္ေနေသာ္လည္း ကၽြန္ေတာ္တို႔ ႏိုင္ငံတြင္ ဆရာတစ္ေယာက္
 ႏွင့္ ေက်ာင္းသားတစ္ရာ ျဖစ္ေနသည္။ အဆင့္အတန္းမီေသာ “သင္ေထာက္ကူ ပစၥည္းမ်ား” လိုအပ္ေန
ေသးသည္။ ဆရာဆရာမ ကိုယ္တိုင္ပင္ စာဖတ္အားနည္းမႈႏွင့္ စည္း႐ံုးမႈ အားနည္းေနသျဖင့္ “ေက်ာင္းစာၾကည့္တိုက္” ၏ အရာဝင္ အသံုးတည့္မႈမ်ား အင္အားေပ်ာ့ေနသည္။ 

“ေခါက္႐ိုးက်ိဳးေနေသာ အလြတ္က်က္စနစ္” သည္ “နာတာရွည္ေရာဂါ” မဟုတ္ပါ။ 
စနစ္က်ေသာ ကုသနည္းျဖင့္ ကုစားလွ်င္ ေပ်ာက္ကင္းႏိုင္ပါသည္။ 
သို႔ေသာ္ အခ်ိန္ယူရမည္။ မွတ္ဉာဏ္ႏွင့္ စဥ္းစားဉာဏ္ ကြဲျပားေအာင္ ခြဲျခားေပးရမည္။ 
သေဘာတရားႏွင့္ အႏွစ္သာရကို အေလးေပး သင္ၾကားရမည္။ တပည့္တုိ႔ ေမးရဲ ေဆြးေႏြးရဲေအာင္ လမ္းဖြင့္ေပးတတ္ရမည္။ ျပင္ပ ဗဟုသုတ စာေပမ်ား ဖတ္႐ႈမႈ အေလ့အထ ျပဳစုပ်ိဳးေထာင္ေပးရမည္။ 

ထို႔ေၾကာင့္ မွတ္ဉာဏ္ တစ္ခုတည္းကိုသာ အားကိုးေနျခင္း၊ စဥ္းစားဉာဏ္နယ္ပယ္ မဖြံ႕ၿဖိဳးျခင္း၊ သေဘာတရား အႏွစ္သာရ မပါေသာ အလြတ္က်က္စနစ္ ရွင္သန္ေနသမွ် မည္မွ် ေကာင္းမြန္ေသာ ပညာေရး စနစ္ကို ျပ႒ာန္း သတ္မွတ္ေစကာမူ ေမွ်ာ္မွန္းထားေသာ ပညာေရး ပန္းတိုင္ႏွင့္ အလွမ္းေဝးေနမည္ ျဖစ္ေၾကာင္း ႐ိုးသားစြာ ယံုၾကည္မိပါသည္။